آیا وکیل دادگستری می تواند کارمند دولت باشد؟

از مهم‌ترین چیزهایی که افراد در زندگی خود به آن احتیاج دارند شغلی است که بتوانند از طریق آن کسب درآمد کرده و زندگی خود را سپری کنند.

انتخاب یک شغل به قدری برای افراد اهمیت دارد که برای آن سال‌ها مشغول تحصیل و کسب تجربه می‌شوند تا بتوانند شغلی عالی با درآمد خوب در حیطه تحصیلشان پیدا کنند.

البته این چیز عجیبی نیست و در واقع می‌توان چنین گفت که یکی از حقوق اشخاص محسوب می‌شود و در اصل 28 قانون اساسی نیز مورد پیش‌بینی قرار گرفته است.

به طور کلی باید چنین گفت که هرکسی انتظار دارد تا مدتی از عمر خود را مشغول کار کردن باشد و سپس پس از طی کردن دوره معینی در سنین پیری بازنشست شود و از مزایای آن بهره‌مند گردد.

شغل وکالت یکی ا زشغل‌ها و حرفه‌هایی است که طرفداران زیادی دارد و هرساله دانش‌آموزان زیادی با رویای وکیل شدن وارد رشته انسانی و پس از آن وارد رشته حقوق در دانشگاه می‌شوند.

البته از آن جایی که حقوق اشخاص آسیب‌پذیر است و طرح پرونده در مراجع قضایی به میزان زیادی افزایش پیدا کرده است، نیاز به وکلا در جامعه بسیار حس می‌شود.

البته در این میان لایف استایلی که وکلا دارند نیز برای افراد جذاب است و با خیال مانند آن‌ها شدن وارد حقوق می‌شوند و تلاش خود را برای وکیل شدن به کار می‌گیرند.

به موجب قوانین کشور ما کسی وکیل محسوب می‌شود و می‌تواند در دادگاه از شخصی دفاع کند که داررای پروانه وکالت باشد. افراد برای آن که بتوانند پروانه وکالت دریافت کنند باید حتما لیسانس حقوق داشته باشند و در آزمون وکالت شرکت کنند و پس از گذراندن دوره کارآموزی پروانه وکالت خود را دریافت کنند.

البته استثنائاتی هم برای اخذ پروانه وکالت وجود دارد که در ادامه این مطلب حتما به آن می‌پردازیم.

اما چیزی که بسیار از وکلای سایت وکیل 24 پرسیده می‌شود این است که آیا وکیل دادگستری می‌تواند کارمند دولت باشد یا خیر؟ از همین جهت ما این مطلب را تهیه کردیم تا ضمن آن که کمی شغل وکالت را بررسی کرده، پاسخ این سوال را نیز خدمت شما همراهان عزیز بدهیم.

تعریف شغل وکالت

اولین چیزی که باید در این مطلب به آن بپردازیم ارائه یک تعریف از شغل وکالت و وکیل است. همانگونه که گفتیم برای آن که وکیل شوید باید تحصیلات حقوقی داشته باشید و برای این کار لازم است در دانشگاه رشته کارشناسی حقوق یا رشته فقه و معارف اسلامی را انتخاب کند.

پس از آن که شخص وارد رشته حقوق شد و تحصیلات خود را به اتمام رساند باید در آزمون کارآموزی وکالت شرکت کند. در صورت قبولی در این آزمون نوبت آن است که به مدت 18 ماه یا یک سال و نیم زیر نظر وکیل سرپرسیت کارآموزی کند.

پس از سپرداندن دوره کارآموزی شخص باید در آزمونی با نام آزمون اختبار شرکت کند و چنانچه قبول شد، اکنون او یک وکیل پایه یک دادگستری است.

کسی که پروانه پایه یک وکالت را دریافت کرد می‌تواند در دادگاه از حقوق افرادی که موکل او هستند به دفاع بپردازد و یا امور حقوقی آنها را انجام دهد.

اما حتما نام کارشناس حقوقی نیز به گوشتان خورده و برایتان سوال ایجاد شده که آیا این دو باهم فرق دارند یا هر دو یکی هستند؟

وکلا و کارشناسان حقوقی هر دو دارای تحصیلات در رشته حقوق هستند ولی وکیل به کسی گفته می‌شود که مراحل مزبور را طی نموده و پروانه وکالت دریافت کرده است. در صورتی که کارشناس حقوقی دارای پروانه وکالت نیست و در سازمان‌ها به عنوان مشاور حقوقی فعالیت می‌کند.

همچنین تفاوت دیگری که این دو باه مدارند این است که وکیل پایه یک دادگستری نمی‌تواند در سازمان‌ها و ادارات دولتی یا خصوصی استخدام شود در حالی که کارشناس حقوقی چنین امکانی را دارد. بنابراین به سوال اصلی این مطلب نیز در اینجا پاسخ دادیم که وکیل دادگستری نمی‌تواند کارمند دولت باشد.

این نکته را به خاطر داشته باشید که یک وکیل دادگستری می‌تواند مشاور حقوقی باشد اما یک مشاور حقوقی نمی‌تواند وکیل دادگستری باشد زیرا به پروانه وکالت نیاز دارد.

داوطلبین پروانه وکالت باید چه شرایطی داشته باشند؟

در بالا گفتیم که هرکس که می‌خواهد وکیل شود باید در آزمون وکالت شرکت کرده و قبول شود اما این تمام ماجرا نیست. شرایط دیگری نیز وجود دارد که شخص باید آن‌ها را داشته باشد تا بتواند در آزمون وکالت شرکت کند. این شرایط به شرح زیر است:

• متقاضی باید دارای مدرک کارشناسی و بالاتر در رشته حقوق یا رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی و یا معادل حوزوی باشد.
• وی باید حداقل 24 سال و حداکثر 50 سال تمام داشته باشد.
• باید در آزمون کارآموزی وکالت پذیرفته شود.
• و در نهایت به مدت 18 ماه دوره کارآموزی طی نماید.

اما در مقابل شخص متقاضی باید برخی از ویژگی‌ها را نداشته باشد. درواقع به موجب قانون برای اشخاص زیر پروانه وکالت صادر نمی‌گردد:

• اتباع خارجی
• اشخاصی که به موجب حکم محکمه از وکالت محروم هستند
• محکومین به ممنوعیت ابدی از خدمات دولتی
• متهمین به جنایت و جنحه که تحت محاکمه هستند
• مستخدمین دولت
• اشخاص مشهور به فساد اخلاقی و استعمال مسکر و افیون

آیا می‌توان بدون شرکت در آزمون وکیل دادگستری شد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت خیر امکان اخذ پروانه وکالت بدون شرکت در آزمون وجود ندارد مگر در شرایط محدود و استثنایی که از قرار زیر است:

به موجب ماده 10 آیین نامه اجرایی و ماده 187 قانون برنامه سوم توسعه، برای اشخاص زیر، بدون شرکت در آزمون، پروانه وکالت صادر خواهد شد:

• اعضای هیئت علمی دانشکده‌های حقوق به شرط 15 سال سابقه تدریس با مدرک دکتری
• اعضای هیئت علمی در رشته‌های مرتبط به شرط داشتن مدرک دکتری و 15 سال سابقه تدریس
• داوطلبان دارای دانشنامه لیسانس (رشته‌های حقوق و فقه) که 5 سال سابقه کار قضایی دارند (این دسته از دواطلبان نیازی به طی کردن دوره کار آموزی ندارند.)
• همچنین اعضای هیئت علمی و کارشناسان رسمی مشاغل در سازمان پزشکی قانونی کشور با 10 سال سابقه کاری در سازمان مربوط نیاز به شرکت در آزمون نداشته و اگر 15 سال سابقه داشته باشند از طی کردن کارآموزی نیز معاف خواهد شد.

نسبت به این ماده اعتراضات زیادی شده است و بی‌راه هم نیست. زیرا این افراد مانع از ورود اشخاص بی‌تجربه و جوان در عرصه وکالت می‌شوند و شرایط را برای تازه‌کاران نیز سخت می‌کنند.

آیا وکیل دادگستری می‌تواند کارمند دولت باشد؟

پاسخ این سوال قطع به یقین منفی است.

آن دسته از قضات و مستخدمین دولتی و بلدی و مملکتی و یا بنگاه‌هایی که تمام یا بخشی از سرمایه آن متعلق به دولت است، که در حال فعالیت و مشغول به کار هستند به غیر از اساتید دانشکده حقوق که مشغول به تدریس هستند نمی‌توانند به شغل وکالت بپردازند.

به بیان بهتر اشتغال افراد فوق به شغل دولتی خود مانع از آن است که به صورت همزمان مشغول حرفه وکالت نیز بشوند و هیچ کارمند دولتی نمی‌تواند هم در سازمان دولتی کار کند و هم همزمان به حرفه وکالت بپردازد.

اگر وکیلی بخواهد مشغول به کار دولتی شود تکلیف چیست کارشناسان سایت وکیل 24 در پاسخ می‌گویند اگر وکیلی بخواهد در یک سازمان دولتی به صورت رسمی استخدام شود باید پیش از آن پروانه وکالت خود را تودیع کند وگرنه اگر بدون تودیع پروانه وکالت در سازمان دولتی استخدام شود، کانون وکلای دادگستری راسا پروانه وکالت او را تودیع خواهد کرد.

آیا کارمندان می‌توانند وکیل دادگستری شوند؟

وکلای باتجربه وکیل 24 در پاسخ به این سوال که اگر کارمندی بخواهد به حرفه وکالت بپردازد باید از شغل خود استعفا دهد یا خیر می‌گویند: اگر کارمندی که در یک سازمان دولتی مشغول به کار است بخواهد در شغل وکالت مشغول به کار شود باید از کار دولتی خود استعفا بدهد.

اما سوال پیش می‌آید که در چه مرحله‌ای باید استعفا دهد؟ عده‌ای معتقد هستند زمانی که شخص می‌خواهد اقدامات لازم برای شروع مرحله کارآموزی وکالت را انجام دهد، نباید کارمند رسمی دولت باشد.

در حقیقت ممنوعیت همزمان وکیل و کارمند دولت بودن این است که شخص بتواند تمام تمرکز خود را بر روی یک حرفه بگذارد.

شغل وکالت و شغل دولتی از مشاغل مهم و حساسی هستند که با حقوق مردم در ارتباط است، اگر کارمند یا وکیل تمرکز کافی برای رسیدگی به شغل خود را نداشته باشد امکان دارد خطاهای زیاد و چه بسا جبران ناپذیری رخ دهد.

بنابراین اگر کارمند دولتی بخواهد به وکالت بپردازد باید پس از قبولی در آزمون وکالت از شغل خود استعفا دهد و اگر وکیلی بخواهد استخدام دولت شود باید پروانه وکالت خود را تودیع کند.

البته باید خاطر نشان کرد که این قضیه درمورد کارکنان قوه قضاییه صدق نمی‌کند و قضیه آنها فرق دارد. زیرا در مواردی این امکان وجود دارد این اشخاص می‌توانند در آژمون وکالت شرکت کنند و یا حتی در صورت داشتن شرایط لازم بدون شرکت در آزمون پروانه وکالت دریافت کنند.

شرایط دریافت پروانه وکالت برای کارمندان قوه قضاییه بدون آزمون وکالت

چندی پیش لایحه‌ای تصویب شد که به موجب آن کارمندان قوه قضاییه می‌توانند با شرایطی اقدام به دریافت پروانه وکالت کنند.

به موجب این لایحه منظور از کارمند قوه قضاییه شامل کارشناس حقوقی و یا کارشناس امور قضایی، دستیار قضایی و تقریر نویس می‌شود.

این افراد باید بیشتر از 10 سال سابقه خدمت در هر یک از دادسراها و یا دیگر مراجع قضایی کشور را داشته باشند تا بتوانند درخواست صدور پروانه وکالت به کانون وکلای دادگستری یا مرکز امور مشاوران حقوقی بدهند.

آن‌ها همچنین می‌توانند به کانون سردفتران و دفتریاران رسمی نیز تقاضای صدور پروانه سردفتری بدهند.

این لایحه تبصره‌ای دارد که به موجب آن کارمندان و قضات بازنشسته از قوه قضاییه نیز می‌توانند به یکی از ارگان‌های فوق درخواست صدور پروانه وکالت دهند.

همچنین جالب است که اشاره کنیم این لایحه علاوه بر کارمندان قوه قضاییه و کارمندان و قضات بازنسته، شامل کارمندان سردفتری نیز می‌شود.

یعنی آن‌ها نیز می‌توانند پس از آنکه دوران خدمتشان در دفترخانه به پایان رسید، درخواست صدور پروانه وکالت به کانون وکلای دادگستری یا مرکز امور مشاوران حقوقی بدهند.

چیزی که باید بدانید این است که به این لایحه اعتراضات زیادی وارد شده است زیرا این افراد ممکن است صلاحیت علمی لازم را برای اشتغال به حرفه وکالت و دفاع از حقوق مردم نداشته باشند.

به غیر از آن همانگونه که در فوق اشاره کردی، وکیل شدن این افراد باعث می‌شود تا جوانانی که تازه از رشته حقوق فارغ‌التحصیل شدند امید و انگیزه کافی برای وکیل شدن نداشته باشند و این منصفانه به نظر نمی‌رسد که تازه‌واردان پشت آزمون باشند و دوران کارآموزی بگذرانند در حالی که قضات و کارمندان قوه قضاییه به راحتی و بدون حتی گذراندن دوره کارآموزی، پروانه وکالت دریافت کنند.

به دلیل همین اعتراضات گسترده به این لایحه بود که آن را تغییر دادند و شرایط بیشتری برای وکیل شدن کارمندان در نظر گرفتند.

شرایط اخذ پروانه وکالت توسط کارمندان قوه قضاییه

پس از اعتراضات به لایحه، این لایحه دچار تغییرات کوچکی شد و در آن شرایط بیشتری برای کارمندانی که می‌خواستند پروانه وکالت دریافت کنند در نظر گرفته شد.

یکی از این شرایط این است که کارمند حتما باید در یکی از رشته‌های حقوق، فقه و مبانی اسلامی و یا حوزه علمیه مدرک کارشناسی داشته باشد. 10 سال سابقه کاری نیز در جای خود باقی ماند.

شرط دیگری که در نظر گرفته شد این است که کارمندان باید به مدت 10 یا 15 سال و به صورت متوالی سابقه فعالیت مرتبط داشته باشند و یا آن که حداقل به مدت 5 سال متوالی ریاست دادسرا را به عهده داشته باشند.

همچنین افراد متقاضی نباید از سوی دادگاه عالی انتظامی سلب صلاحیت شده باشند.

وکلای دادگستری به دلیل آن که بتوانند تمام تمرکز و توان خود را بر روی حرفه وکالت و دفاع از حقوق مردم بگذارند از اشتغال به شغل دولتی و کارمند دولت شدن ممنوع شده‌اند.

یک وکیل دادگستری زمانی می‌تواند کارمند دولت شود که پروانه وکالت خود را تودیع کرده باشد و اگر نکند، کانون وکلای دادگستری خود این کار را انجام می‌دهد.

در مقابل کارمندان دولتی نیز به دلیل فوق از اشتغال به وکالت ممنوع گشته‌اند و اگر کارمند رسمی دولتی بخواهد وکیل شود، باید اول از شغل دولتی خود استعفا دهد و سپس اقدام به دریافت پروانه وکالت کند.

اما این قضیه درمورد کارکنان قوه قضاییه صدق نمی‌کند چون آن‌ها تحت شرایطی مثل داشتن لیسانس حقوق و 10 سال سابقه کاری مرتبط به صورت متوالی می‌توانند بدون آزمون و یا سپراندن دوره کارآموزی اقدام به دریافت پروانه وکالت کنند.

وکیل شدن کارمند قوه قضاییه معایبی دارد مثل آن که آمار بیکاری جوانان تحصیل کرده در رشته حقوق زیاد می‌شود و امکان دارد اشخاصی که صلاحیت علمی لازم برای وکیل شدند ندارند، پروانه وکالت دریافت کنند.