نحوه صدور حکم جلب در دعاوی کیفری

گاهی اوقات برای بعضی از پرونده ها از قبیل پرونده های کلاهبرداری، دزدی، بعضی از طلب‌های مالی و چک های برگشتی و موارد مشابه، بر اساس دستور مستقیم دادگاه حکمی برای دستگیری شخص خاطی و متهم صادر می‌شود.

چنین حکمی در اصطلاح “حکم جلب” نامیده می شود. در مقاله پیش رو قصد داریم پس از آشنا کردن شما با انواع مختلف حکم جلب، در مورد نحوه صدور حکم جلب در دعاوی کیفری صحبت کنیم و نکات مهمی را در این زمینه بررسی کنیم.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه صدور حکم جلب در دعاوی کیفری با ما تا انتهای این متن همراه باشید.

چند نوع حکم جلب وجود دارد؟

به طور کلی دو نوع حکم جلب متفاوت وجود دارد که عبارتند از حکم جلب عادی و حکم جلب سیار. حکم جلب عادی در شرایطی که محل سکونت شخص خاطی و متهم مشخص باشد، صادر می‌شود.

این نوع حکم جلب به کلانتری محل سکونت شخص متهم ابلاغ می‌شود و مامورین کلانتری موظف خواهند بود که برای دستگیری وی در اسرع وقت اقدام کرده و شخص متهم را در محل سکونت او دستگیر کنند.

نوع دوم حکم جلب، حکم جلب سیار است.این نوع از حکم جلب در دو صورت صادر می شود. اول در صورتی که متهم فراری باشد و دوم، در صورتی که آدرسی از محل سکونت وی موجود نباشد.

در چنین شرایطی با توجه به این محل دقیق متهم مشخص نیست، حکم جلب مربوطه به همه کلانتری‌ها ابلاغ می‌شود. در چنین شرایطی، شاکی به محض دیدن متهم باید به کلانتری مراجعه کرده یا تماس بگیرد و مامورین موظف هستند که برای دستگیری وی اقدام کنند.

تفاوت حکم جلب در دعاوی حقوقی و حکم جلب در دعاوی کیفری چیست؟

در شرایطی از قبیل بدهکاری مالی، اگر اعسار شخص بدهکار ثابت شود، حکم جلب وی صادر می شود. این نوع از حکم جلب را “حکم جلب در دعاوی حقوقی” و یا به طور خلاصه “حکم جلب حقوقی” می‌نامند.

در مقابل، نوع دیگری از حکم جلب وجود دارد که آن را “حکم جلب در دعاوی کیفری” می‌نامند.

حکم جلب کیفری به وسیله قاضی پرونده به قصد بازجویی از افراد متهم، مطلع، شاهد، و به طور کلی به قصد انجام تحقیقات و رسیدگی به پروند صادر می‌شود. البته این نوع از حکم جلب معمولا در مرحله اول صادر نمی‌شود.

ابتدا یک احضاریه برای حضور در دادگاه صادر شده و به ایشان ابلاغ می شود. سپس در صورت بی توجهی ایشان به احضاریه مربوطه و غیبت در دادگاه بدون ارائه دلیل موجه، حکم جلب کیفری برای ایشان صادر خواهد شد.

یکی از عمده تفاوت‌های نحوه جلب در دعاوی کیفری و نحوه جلب در دعاوی حقوقی این است در دعاوی کیفری، به مجرد این که شخص خاطی مرتکب جرم شود می تواند وی را جلب کرد.

اما در مورد دعاوی حقوقی چنین نیست. در دعاوی حقوقی جلب کردن مجرم حتما نیازمند طی شدن مراحلی است که عبارتند از ارائه شدن درخواست توسط شخص شاکی، صدورحکم و شروع اجرائیه.

نحوه صدور حکم جلب در دعاوی کیفری

همانطور که پیش‌تر هم ذکر شد، نحوه صدور حکم جلب در دعاوی کیفری با آن چه در دعاوی حقوقی اتفاق می‌افتد، فرق دارد و شامل مراحل زیر است:

• الف. شکایت کردن شخص شاکی در محاکم قضائی
• ب. ثبت شدن شکایت شخص شاکی
• ج. بازجویی کردن از شخص شاکی
• د. ابلاغ شدن احضاریه به شخص مورد نظر به قصد بازجویی کردن از او
• ه. صادر شدن حکم جلب متهم، در شرایطی که به احضاریه توجه نکرده و برا بازجویی حضور نیابد.

آیا حکم جلب در دعاوی کیفری فقط برای متهمین صادر می شود؟

جواب این سوال نیز به یکی دیگر از تفاوت‌های حکم جلب در دعاوی کیفری و حقوقی بر می‌گردد. در دعاوی حقوقی، حکم جلب فرد تنها پس از ارتکاب جرم صادر می‌شود.

در حالی که در دعاوی کیفری حکم جلب فقط برای افراد متهم و مجرم صادر نمی‌شود. وقتی حکم جلب برای شخصی صادر می‌شود به این معنا نیست که وی متهم یا مجرم پرونده است، بلکه به این معناست که وی به دستور قانون و احضاریه‌ای که به وی ابلاغ شده، بی‌توجهی کرده است.

ابلاغیه حضور در دادگاه مربوط به دعاوی کیفری در اکثر موارد به این دلیل برای افراد صادر می‌شود که در با حاضر شدن در دادگاه یا از مشاهدات خود بگویند و به روند پرونده کمک کنند و یا “رفع اتهام” شوند.

برای پیشروی روند یک پرونده مربوط به دعاوی کیفری، حتما باید تمامی افراد مطلع، شاهد و غیره در دادگاه حضور یابند و به این دلیل است که در صورت بی توجهی این افراد به ابلاغیه مربوطه، حکم جلب ایشان صادر می‌شود تا به نحوی نقش اهرم فشار را بازی کرده و این افراد را مجبور به حضور در دادگاه کند.

در چه مواردی حکم جلب کیفری صادر می شود؟

• الف. همانطور که پیش از این در همین متن به آن اشاره کردیم، در صورتی که شهود و افراد مطلع به ابلاغیه ای که برای مراجعه ایشان به دادگاه به این افراد ابلاغ می‌شود، بی توجهی کنند و در دادگاه حاضر نشوند؛ برای ایشان حکم جلب کیفری صادر می‌شود.
• ب. در صورتی که یک شخص متهم به دادگاه احضار شود، اما بدون ارائه دلیل موجه از حضور در جلسه دادگاه امتناع کند، احضاریه ثانویه ای برای وی صادر و ابلاغ می شود. در شرایطی که این شخص متهم به احضاریه دوم نیز بی توجهی کرده و در دادگاه حاضر نشود، حکم جلب کیفری برای وی صادر خواهد شد.
• ج. در شرایطی که به هر دلیل، این احتمال وجود داشته باشد که شخص متهم بگریزد یا خود را مخفی کند، امکان صدور ابلاغیه اول و دوم و سپس حکم جلب وجود ندارد. چرا که این شرایط به شخص متهم فرصت کافی برای فرار خواهد داد. در چنین شرایطی از همان ابتدا برای شخص متهم حکم جلب کیفری صادر خواهد شد.
• د. در مواردی برای این که شخص متهم را مجبور کنند که به اجرای حکم قطعی صادره در دادگاه تن در دهد، نیاز است برای وی حکم جلب کیفری صادر شود.
• ه. در بعضی موارد ممکن است که اجرا شدن حکمی که در دادگاه صادر می شود، به تعویق بیوفتد. در این شرایط متهم احضاریه‌ای برای حضور در دادگاه و اطلاع یافتن از این مطلب دریافت خواهد کرد. در چنین شرایطی، اگر شخص متهم بدون ارائه دلیل قابل قبول از حضور در دادگاه سر باز زند، حکم جلب کیفری وی صادر خواهد شد. به این نکته توجه کنید که در چنین شرایطی حکم جلب برای وی فقط به قصد حضور دادگاه به منظور ابلاغ حکم دادگاه می باشد ولاغیر.

نکته های مهم در مورد صدور حکم جلب در دعاوی کیفری

• الف. برای شاکی مقدور نیست که در ابتدای شکایت خود برای متهم درخواست حکم جلب کیفری کند. این درخواست فقط پس از صادر شدن حکم قطعی دادگاه قابل اجرا می باشد و پیش از آن حکم جلب کیفری به هیچ وجه برای متهم صادر نخواهد شد.
• ب. توجه کنید که برگه حکم جلبی که توسط دادگاه چه برای دعاوی کیفری و چه برای دعاوی حقوقی صادر شود، تاریخ انقضای خاصی می‌باشد که پس از آن تاریخ، برگه فاقد اعتبار تلقی می‌شود و باید برای تمدید حکم اقدام شود.
• ج. وقتی حکم جلب ساده به کلانتری یک منطقه ابلاغ می‌شود، تنها توسط کلانتری همان منطقه و در همان حوزه قابل اجرا می‌باشد. به این معنا که دستگیری متهم در خارج از حوزه مدنظر مجاز نمی‌باشد.
• د. حکم جلب به مامورین اجازه ورود به منزل متهم را نمی‌دهد. تنها در صورتی می توان به منزل متهم وارد  شده و اقدام به تفتیش نمود که مجوز ورود به منزل صادر شده باشد.
• ه. در صورتی که از حکم جلب صادر شده کپی گرفته شود، این کپی کاملا فاقد اعتبار است و این فقط برگه اصلی حکم است که معتبر می‌باشد.

صدور حکم جلب کیفری علیه افراد تبعات قانونی فراوانی دارد و این تبعات ممکن است پرونده را از حالت ساده به یک سیر پیچیده قانونی تبدیل کند. پیشنهاد ما به تمامی مخاطبین وکیل 24 یاری جستن از متخصصین حقوقی در این زمینه می باشد.