راه های ابطال وصیت نامه متوفی
یکی از ویژگی های اساسی وصیت نامه این است که ممکن است لغو شود. این لغو و ابطال ممکن است داوطلبانه باشد یا به موجب مواد مندرج در قانون.
ابطال وصیت به این معناست که دیگر وصیت معتبر نیست. هنگامی که شخصی می میرد، جدیدترین وصیت (اگر به درستی و بدون شرایط ابطال اجرا شود) نحوه کنترل دارایی او را تعیین می کند.
اگر آن شخص با وصیت لغو شده بمیرد و وصیت جدید صورت نگرفته یا وصیتنامه قدیمی احیا نشده باشد، آن شخص بدون مشخص کردن نحوه تقسیم ارث فوت شده است.
وصیت نامه چیست و انواع آن کدام‌اند؟
وصیت نامه یک سند قانونی است که خواسته های ما را در مورد توزیع اموال و مراقبت از فرزندان خردسال بیان می کند. اگر فردی بدون وصیت فوت کند، ممکن است این خواسته ها برآورده نشوند.
به علاوه، ممکن است وراث ما زمان، پول و انرژی بیشتری را برای حل و فصل امور پس از فوت فرد، هزینه کنند تا موارد جا مانده از زندگی او را سر و سامان دهند.
بسته به نوع وصیت‌نامه‌ها می‌توانند از نظر اثربخشی متفاوت باشند، اگرچه هیچ سندی به احتمال زیاد هر مسئله‌ای را که پس از مرگ شما به وجود می آید، حل نمی کند.
انواع وصیت نامه به شرح زیر دسته بندی شده‌اند:
وصیت نامه رسمی
به نوع سندی که در یک دفترخانه رسمی نوشته شده و هیچ کس به جز فرد درخواست کننده نمی تواند آن را تغییر دهد وصیتنامه رسمی می‌گویند.
این سند از بین نخواهد رفت زیرا یک نسخه از آن در دفترخانه موجود است. از گونه تغییر در متن نیز باید تحت نظر مسئول دفترخانه انجام شود.
وصیت نامه خود نوشت
این نوع وصیت حتما باید با دست خط خود فرد باشد و حما تاریخ دقیق (سال، ماه، روز، ساعت) نوشته شدن آن در متن ذکر شود.
یکی از راه های ابطال آن این است که فرد بی سواد یا نابینا امکان نوشتن آن را ندارد. در صورتی که این افراد بخواهند وصیت کنند، باید به صورت نوشتن وصیت نامه رسمی اقدام نمایند.
وصیت نامه سری
این متن نیز می تواند در دادگاه مورد استفاده قرار گیرد اما در صورتی که با امضای و اثر انگشت فرد متوفی تایید شده باشد. در واقع لازم نیست وصیت سری با دست خط خود فرد نوشته شده باشد اما لازم است که او تایید لازم را بدهد.
این نوع سند را از آن رو «سری» می خوانند که فرد باید متن اصلی آن را به مکانی امن (مثلا ادره ثبت محل اقامت خود) سپرده باشد. البته نوشتن این نوع از وصیت نامه میان مردم رواج خاصی ندارد.
لغو وصیت به چه معناست؟
لغو وصیت به معنای از بین بردن دائمی یا جزئی از آن سند است که از قبل وجود داشته است. این مهم در اکثر موارد به دست شخص وصیت کننده انجام می شود.
اما در صورتی که او در قید حیات نباشد، قانون برای لغو وصیت، طبق موارد ذکر شده در ادامه وارد عمل خواهد شد. پس از ابطال وصیت، وصیت کننده باید وصیت نامه جدیدی را بازنویسی و اجرا کند تا وصیت نامه معتبر داشته باشد.
از بین بردن وصیت نامه به دست شخص وصیت کننده، لزوما مستلزم حضور وکیل نیست. با این حال، اگر قصد ابطال وصیت نامه و بازنویسی یا اصلاح آن با ایجاد یک سند قانونی دارید، بهتر است بخواهید با یک وکیل مشورت کنید. این راهنمایی زمانی مؤثرتر است که شخص در قید حیات نبوده و خانواده یا وراث قصد ابطال وصیت را داشته باشند.
شرایط ابطال وصیت در قانون
قانون، شرایط مختلف و مهمی را برای ابطال وصیت نامه در نظر دارد. در واقع بدون وجود یک یا چند مورد از این شرایط نمی توان ادعا کرد که وصیت قابل ابطال است.
این شرایط به شرح زیر هستند:
- فردی که در نتیجه اقدام به خودکشی فوت شده است، وصیت او باطل است.
- وصیتی که به اموال دولتی و یا اموال غیر مربوط باشد، باطل است. برای نمونه فرد نمی تواند وصیت کند «بدهی های مالیاتی مرا پرداخت نکنید».
- شرط اصلی وصیت اهلیت (بلوغ عقلی و رشد شخصیتی است) اگر فرد در چنین وضعیت نباشد، وصیت او باطل است. زیرا که محجوریت فرد در نظر گرفته می شود.
- در صورتی که متوفی افرادی از بستگان خود را از ارث محروم کرده باشد، وصیت باطل است. زیرا به موجب قانون هیچ کدام از افرادی که می توانند ارث ببرند، محروم نخواهند شد.
- اگر متوفی با توجه به قصد و نیت نامشروع وصیت کرده باشد، این سند وجه قانونی ندارد.
- در صورتی که دو متن وصیت نامه از فردی به دست آید که هیچ شباهتی با یکدیگر ندارند، هر دو سند باطل هستند.
- در صورتی که ثابت شود متوفی از وصیت خود رجوع کرده، وصیت باطل است.
- اگر وصیت به صورت رمزی نوشته شده باشد، اما ثابت شود که فرد متوفی سواد نداشته، متن باطل است.
- اگر بتوان اثبات کرد که مهر و یا امضای وصیت نامه جعلی است و شباهتی به مهر و امضای فرد متوفی ندارد، وصیت باطل است.
اقدامات لازم برای ابطال وصیت نامه
ابطال وصیت نامه به دو صورت انجام می شود. در وهله اول فرد وصیت کننده قصد دارد مواردی را به متن وصیت اضافه کند که با مراجعه به دفترخانه و یا نوشتن متن وصیت جدید با قید تاریخ تازه، اقدام می نماید.
اما در صورتی که فرد فوت شده است و وراث تنظیم این سند را قبول ندارند و مدعی هستند که دچار ضرر خواهند شد، می توانند با تنظیم دادخواست «ابطال وصیت نامه» و ارائه ان به دادگاه، اعتراض خود را عنوان کنند.
دادخواست ابطال وصیت نامه از امور حسبی است و در دادگاه نزدیک به محل سکونت افراد مورد پیگیری است. به یاد داشته باشید که در این دادخواست باید به ذکر دلایل خود برای ابطال وصیت نامه بپردازید.
این دلایل باید قانع کننده و به همراه مستندات مربوطه ارائه شوند. پیشنهاد می شود برای روشن شدن مسیر و دوری از هر گونه حاشیه احتمالی، حتما با یک وکیل مجرب مشورت کنید.
علاوه بر دادخواست و مستندات لازم برای اثبات ادعای شاکی، اصل وصیت نامه به همراه یک نسخه کپی و اصل شناسنامه و مدارک رسمی فرد درخواست کننده، نیز جزو مدارک لازم برای ارائه دادخواست هستند.
اشاره به بدهی در وصیت نامه
اگر فرد متوفی در ضمن وصیت خود به بدهکاری ها نیز اشاره کند، وراث باید این امر را جدی بگیرند. زیرا تنها در زمانی می توان به انحصار ورثه فکر کرد که تمامی بدهکاری های فرد فوت شده چرداخت شده باشد.
البته در صورتی که ماترک شخص متوفی به اندازه کافی نباشد و قسمتی از بدهی فرد باقی بماند، ورثه وظیفه ای برای پرداخت آن ندارند. در واقع شکایت علیه اولاد او از طرف دادگاه رد می شود.
مگر اینکه فرد بتواند ثابت کند که مقدار ماترک فرد متوفی کفاف پرداخت آن بدهی را می دهد.
یک وصیت نامه تا چه زمانی اعتبار دارد؟
یک وصیت نامه تا زمان اجرا اعتبار دارد مگر اینکه بتوان در اصل بودن آن شک کرد. معمولا وصیت‌نامه‌های تنظیم شده در دفترخانه ها از اعتبار بیشتری برخوردار هستند.
در متن وصیت نامه چه عناصر مهمی وجود دارد؟
سه عنصر اصلی هر وصیت نامه عبارتند از: موصی (وصیت کننده) موصی له (فردی که می تواند از وصیت استفاده کند) و موصی به (مال و مواردی که آن ها را وصیت می کنند) در ضمن فرد وصی هم کسی است که به تمام موارد وصیت شده عمل می کند.
چگونه می توان ثابت کرد که وصیت باید ابطال شود؟
در وهله اول باید مدارک و مستندات لازم را ارائه کنیم. شهادت شاهدان و قسم خوردن آن‌ها در محضر دادگاه نیز می تواند به این مهم کمک کند. البته تمام این موارد مورد بررسی کارشناسان قرار گرفته و در صورت تایید حکم ابطال صادر می شود.
