شرايط ابطال شناسنامه فردی كه فوت شده

ابطال شناسنامه فردی که از دنیا می‌رود از نظر قانونی امری بسیار مهم است. همانگونه که در مقالات قبلی نیز اشاره شد شناسنامه سند رسمی است که به عنوان وسیله احراز هویت اشخاص محسوب می‌گردد.

در قالب این سند رسمی اوصاف احوال شخص مانند ازدواج، تولد، طلاق، تولد فرزندان و درگذشت او ثبت می‌شود.

هر شخصی باید صرفا یک شناسنامه داشته باشد. از نظر قانون‌گذار تنها دارنده شناسنامه اجازه استفاده از آن را دارد و با مرگ صاحب شناسنامه، این سند خود به خود باطل شده و دیگر فاقد ارزش قانونی است.

شاید این سوال نیز برای شما مطرح شود که اگر بعد از فوت یک فرد، بستگان او نسبت به ابطال شناسنامه شخص درگذشته اقدامی ننمایند آیا اعضای خانواده یا همان وراث از لحاظ قانونی مرتکب جرم شده‌اند؟

نکات مهم کاربردی پیرامون ابطال شناسنامه متوفی

چه اقداماتی پس از فوت یک شخص لازم است که از سوی وراث یا بستگان او انجام شود؟

بر اساس ماده 22 قانون ثبت احوال، مقرر گردیده که بعد از فوت هر فرد، این موضوع باید به یکی از ادارات ثبت احوال کشور اطلاع داده شود.

حتی درگذشت افراد ایرانی ساکن در خارج از کشور نیز می‌بایست به ماموران کنسولی محل اقامت یا به یکی از ادارات ثبت احوال کشور ایران اعلام گردد.

ثبت احوال، پس از اطلاع از فوت اشخاص نسبت به صدور گواهی فوت و ابطال شناسنامه متوفی اقدامات لازم را به عمل خواهد آورد. شما می‌توانید با دریافت مشاوره حقوقی ابطال شناسنامه  به آسانی و در کمترین زمان ممکن نسبت به ابطال شناسنامه متوفی خود اقدام کنید.

چه اشخاصی قادر خواهند بود نسبت به اعلام واقعه فوت متوفی به مراجع مربوطه اقدام نمایند؟

قانونگذار منعی برای اعلام واقعه فوت متوفی به سازمان ثبت احوال در نظر نگرفته و تمامی اشخاصی که به نحوی در هنگام درگذشت فرد بر بالین او حاضر باشند، امکان اعلام واقعه فوت او را خواهند داشت. در ادامه به تعدادی از این افراد و ارگان‌ها اشاره خواهد شد.

• نزدیک‌ترین بستگان متوفی یا هر فردی که در موقع وفات حاضر بوده‌است (با ارائه مدرک شناسایی).
• ماموران انتظامی متصدی یا صاحب مکانی که وفات در آن به وقوع پیوسته است.
• متصدیان آرامستان‌ها و گورستان‌ها.
• مقامات نظامی و قضایی.
• گروه‌های امدادی از جمله جمعیت هلال احمر، اورژانس، پزشکان و غیره.

هنگام مراجعه به سازمان ثبت احوال برای ثبت واقعه فوت، چه مدارکی مورد نیاز خواهد بود؟

جهت صدور گواهی فوت، ارائه اصل شناسنامه فرد متوفی و کارت ملی وی در صورت صدور کارت ملی، الزامی است.

همچنین می‌بایست از بیمارستان یا پزشک‌معالج یا مسئولین آرامستان گواهی مبنی بر فوت شخص دریافت گردد. در صورتی که این گواهی موجود یا در دسترس نباشد، حضور دو نفر به عنوان شاهد فوت یا گواه با ارائه مدرک شناسایی در اداره ثبت احوال الزامی بوده و در این زمینه کفایت خواهد کرد.

اگر تحویل یا پیدا کردن شناسنامه متوفی بلافاصله پس از مرگ او ممکن نباشد، چه اقداماتی باید انجام داد؟

در صورت عدم تحویل شناسنامه متوفی یا در دسترس نبودن شناسنامه جه تحویل، باید حتما مدارکی از سوی بستگان ارائه گردد که هویت فرد درگذشته را مشخص نماید. در صورت احراز برای ثبت احوال، اداره مذکور با این مدارک، نسبت به صدور گواهی فوت اقدامات لازم را انجام خواهد داد.

پس از آن می‌توان در فرصت مناسب و فراق بال، با ارائه گواهی فوت و اصل شناسنامه، نسبت به ابطال شناسنامه متوفی اقدام نمود.

در صورت مفقود شدن شناسنامه متوفی آیا امکان دریافت گواهی فوت و ابطال شناسنامه میسر خواهد بود؟

حتی بدون شناسنامه هم می‌شود نسبت به ثبت واقعه فوت اقدام نمود و قانون در این خصوص سختگیری ندارد. لذا بستگان متوفی نباید به دلیل در دسترس نبودن یا گم‌شدن شناسنامه، در ثبت واقعه وفات شخص تعلل و سهل‌انگاری ورزند.

آن‌ها می‌توانند بعد از ارائه سایر مدارک شناسایی متوفی و نهایتا صادر شدن گواهی فوت، از طریق مراجع قضایی صالح فرآیند و تشریفات ابطال شناسنامه را پیگیری و به سرانجام برسانند.

مراتب به این شکل است که دادگاه به درخواست بستگان شخص فوت شده، به طرفیت اداره ثبت احوال دستورات لازم صادر خواهد کرد تا برای متوفی شناسنامه المثنی به همراه اطلاعات فوت او صادر گردد.

قانونگذار چقدر زمان برای ثبت واقعه فوت در نظر گرفته است؟

ضروری است واقعه وفات ظرف مهلت مقرر، یعنی 10 روز، به اداره ثبت احوال اعلام گردد. روز وفات شخص و تعطیلات رسمی بعد از آخرین روز اقدام، جز این مهلت به حساب نخواهد آمد و درصورتی که مرگ در هنگام سفر واقع گردد، مهلت اعلام آن از تاریخ رسیدن به مقصد در نظر گرفته خواهد شد.

بستگان و اشخاصی که خارج از این مهلت قانونی نسبت به ثبت واقعه فوت اقدام نمایند، به جز جریمه‌های اعلام شده از سوی سازمان ثبت احوال، از سوی شورای حل اختلاف نیز مشمول جریمه نقدی خواهند شد.

از آن جایی که پس از درگذشت شخص، عملا شناسنامه متوفی موضوعیت خود را از دست خواهد داد، ضرورت درج اطلاعات وفات و مهر ابطال در آن برای چیست؟

از آن‌ جایی که فوت اشخاص، دارای آثار و تبعات حقوقی است، زمان دقیق واقعه فوت دارای اهمیت بسیار زیادی است. فوت افراد آثار حقوقی مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به لزوم تعیین تکلیف و مشخص کردن دارایی متوفی و میزان سهم الارث و حقوق وراث اشاره کرد.

ضمنا تعیین دقیق تاریخ فوت بعضا در مواردی که چند واقعه فوت در یک زمان انجام شده باشد، برای تعیین تعداد وراث نیز موثر خواهد بود. لازم به ذکر است گواهی فوت متوفی و شناسنامه او، از مدارک مورد نیاز و ضروری برای درخواست انحصار وراثت خواهد بود.

تخلفات و مجازات ناشی از عدم ابطال شناسنامه متوفی

ضمانت اجرایی عدم ثبت واقعه فوت توسط بازماندگان یا وراث متوفی

در قوانین ثبت احوال برای سهل‌انگاری در اعلام واقعه‌ فوت، مجازات قانونی نیز تعیین گردیده است. به همین جهت توصیه‌ می‌گردد برای اینکه مسئولیت قانونی متوجه وراث و بستگان متوفی نگردد، در اولین فرصت ممکن ظرف مهلت زمان مقرر شده، فوت را به ثبت احوال اعلام نمایند.

طبق قانون ثبت احوال مکلف است در صورت عدم ثبت واقعه‌ فوت از سوی خانواده‌ متوفی، علیه این اشخاص اعلام جرم نماید.

معمولا ابطال نکردن شناسنامه متوفی، سوء استفاده از این سند رسمی را به همراه خواهد داشت و برخی افراد سودجو می‌توانند از این سند استفاده‌های غیرمتعارف نمایند.

ضمانت‌های اجرایی قانونی در مورد افرادی که از شناسنامه متوفی استفاده می‌کند

همانگونه که ذکر شد شناسنامه سند شناسایی اختصاصی اشخاص است. هر فردی صرفا باید از شناسنامه مختص به خود استفاده نماید و استفاده از شناسنامه دیگر اشخاص مخصوصا شخص متوفی، سرپیچی و تخلف از مقررات قانونی است.

مطابق قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه‌ای، اشخاصی که مرتکب چنین جرائمی گردند، به حبس از 91 روز تا یک سال و یا پرداخت جریمه نقدی و یا به هر دو مجازات محکوم خواهند شد.

ضمانت اجرایی در خصوص فردی که شناسنامه متوفی را در اختیار دیگران قرار می‌دهد

در صورتی که شخصی خود از شناسنامه متوفی استفاده نکند اما آن را به شخص دیگری اجاره بدهد یا آن شناسنامه را بفروشد، باز هم مطابق قانون مجرم محسوب می‌گردد.

همچنین مطابق با ماده 15 قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه‌ای، خرید و فروش هر نوع شناسنامه و اسناد سجلی جرم محسوب می‌شود و هر یک از مرتکبین به پرداخت جزای نقدی این قانون محکوم خواهند شد و در صورت تکرار آن به اشد مجازات محکوم خواهند شد.

در صورتی که این امر به یک حرفه برای فرد تبدیل شده باشد، علاوه بر محکومیت به حداکثر جزای نقدی به حبس از سه سال تا ده سال نیز محکوم خواهد شد.

مجازات سوء استفاده از شناسنامه و اسناد سجلی دیگران برای خروج غیرقانونی از کشور

برخی مجرمان یا حتی اشخاص عادی برای فرار از اجرای مجازات قانونی یا فرار از تعقیب یا به قصد اقدام به خروج غیر قانونی از کشور، از شناسنامه اشخاص دیگر به نام و هویت خود استفاده کند می‌کنند.

بر اساس ماده ۹ قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه‌ای، این اشخاص علاوه بر تحمل مجازات اصلی جرم خود، به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جریمه نقدی نیز محکوم خواهند شد.

سوء استفاده از شناسنامه و اسناد سجلی دیگران برای استفاده از برخی مزایای داخلی همچون یارانه

اگر بستگان شخص فوت شده برای دریافت یارانه او و یا سایر مزایای دیگر، از ابطال شناسنامه متوفی خودداری نمایند و یا شناسنامه متوفی را برای دریافت یارانه به اتباع خارجی بفروشند مرتکب جرم گردیده‌اند.

بر اساس قانون هنگامی كه شخص فوت می‌نماید باید واقعه فوت در مراجع ذیصلاح ثبت شود و اسناد هویتی او نیز باطل گردد. هرگونه سوء استفاده در این میان از مدارک هویتی متوفی توسط هر شخصی جرم محسوب می‌شود و پیگرد قانونی خواهد داشت.

همچنین چنانچه افرادی به دنبال خریداری اسناد هویتی باشند، مشخص است که قصد آن‌ها، مطمئناً سوء استفاده از آن مدارک خواهد بود. همکاری یا معاونت یا مشارکت با این گونه افراد جرم محسوب می‌شود و بسته به نوع سوء استفاده، مجازات خاطی توسط مراجع قضایی مشخص خواهد شد.

استفاده از شناسنامه کودک یا فرزند فوت شده برای فرزندانی که بعدا متولد می‌شوند

گاهی اوقات پیش می‌آید والدین شخصی که در کودکی فوت کرده‌ است، به جای ابطال شناسنامه متوفی، آن را در اختیار فرزندی که بعدا متولد می‌شود قرار دهند، که در آینده مطمئنا برای آن فرزند تبعات و مشکلاتی به همراه خواهد داشت.

حق مسلم هر انسانی است که با شناسنامه مخصوص به خود زندگی نماید. در چنین مواردی، به دلیل عدم تطابق سن واقعی شخص با سن مندرج در شناسنامه، برای شخص مشکلاتی پیش خواهد آمد که در اکثر موارد به طرح دعوی ابطال شناسنامه در دادگاه می‌انجامد.

به همین جهت بهتر است از همان ابتدا، والدین نسبت به ابطال شناسنامه فرزند متوفی خود اقدام نموده و برای فرزند دیگر خود شناسنامه جدید بگیرند و با این کار از مراجعات بعدی به مراجع قضایی جلوگیری نمایند.

فرآیند ابطال شناسنامه متوفی چقدر زمان می ‌برد؟

همانگونه که در متن مقاله نیز اشاره شد بر اساس قوانین ثبت احوال، مقرر گردیده که بعد از فوت، این واقعه باید به یکی از ادارات ثبت احوال کشور اطلاع داده شود و قانونگذار برای این فرایند مدت 10روزه‌ای تعیین نموده و حتی فوت افراد ایرانی ساکن در خارج از کشور نیز می‌بایست به ماموران کنسولی محل اقامت یا به یکی از ادارات ثبت احوال کشور ایران اعلام گردد.

ادارات ثبت احوال، پس از اطلاع از فوت اشخاص در کمترین زمان ممکن نسبت به صدور گواهی فوت و ابطال شناسنامه متوفی اقدامات لازم را به عمل خواهد آورد.

مزایای استفاده از خدمات وکیل یا مشاور در انجام فرآیند ابطال شناسنامه متوفی

همانگونه که ملاحظه نمودید، فرآیند ابطال شناسنامه متوفی دارای قوانین و مقررات خاصی است که اشخاص عادی معمولا اطلاعات چندان زیادی از فرآیند آن ندارند. مشاوران و وکلای دادگستری افرادی هستند که در تمامی مسائل حقوقی، دارای بینش، تخصص و آگاهی کاملی بوده و می‌توانند در رسیدگی به پرونده‌های مربوط به حقوق ثبتی، خصوصا موضوعات اشاره شده، گره گشای موکل خود باشند.

از مهم‌ترین مزایای استفاده از وکلای سامانه حقوقی وکیل 24 در فرآیند ابطال شناسنامه متوفی و ثبت واقعه فوت: صرفه‌جویی در وقت و هزینه، رسیدن به نتیجه دلخواه و مطلوب در کمترین زمان ممکن، رهایی از رفت و آمدهای متوالی، وقت گیر، چالش برانگیز و استرس‌زا به ادارت دولتی و دادگاه‌ها، تامین و حفظ حق و حقوق موکل در پروسه رسیدگی به پرونده می‌باشند.

در صورتی که تمایل دارید اقدامات شما در خصوص موارد یاد شده به نتیجه مطلوبی برسد، به شما توصیه می کنیم که با یک وکیل مجرب در این حوزه حتما مشورت کنید.

اغلب بعضی از مسائل پیش می آید که شاید از نظر شما عادی جلوه کند ولی برعکس، بسیار مهم هستند و می‌توانند در روند تشریفات کار تاثیر گذار باشند. وکیل با تجربه و صادق می تواند شما را در خصوص موارد یاد شده، آگاه نماید.

همچنین وکلای دادکستری قادرند در مورد کم و کیف و نحوه انجام پروسه مذکور و سایر مراحل اداری یا قضایی آن، شما را راهنمایی کنند و می تواند بررسی نمایند که آیا ادله و مدارک کافی برای انجام کار، از سوی شما ارائه شده است یا خیر؟ علاوه بر آن وکلای مجرب و متخصص قادرند در روند رسیدگی و تسریع کار، نقش موثر و مثبتی ایفا کنند.

نحوه پیگیری و پشتیبانی از فرآیند ابطال شناسنامه متوفی در سامانه وکیل 24

مطمئنا انجام هر فعالیت کاری در زمینه های حقوقی یا کیفری یا اداری، به فراخور خود مستلزم پرداخت هزینه هایی شامل هزینه دادرسی و ثبت شکایت، هزینه های کارشناسی و غیره خواهد بود.

در پرونده‌های مختلف دیده شده که شاکی یا خواهان پرونده بعد از پرداخت تمام هزینه‌های مختلف، متاسفانه به دلیل نقص در مدارک یا عدم توجه به بسیاری از مسائل اداری برای ارائه استدلال‌های قوی چه در مقام دفاع و چه در مقام مطالبه حق، اقداماتش بی نتیجه مانده و علاوه بر هدر رفت هزینه، زمان زیادی را نیز صرف فعالیتی بیهوده نموده‌است.