روش های اثبات ازدواج ثبت نشده

دعوای اثبات زوجیت از جمله دعاوی است که امکان دارد در پروسه رسیدگی به دعاوی خانوادگی، از سوی هریک از زوجین علیه طرف دیگر مطرح شود.

در این نوع دعوا، هر چند فلسفه وجودی ازدواج موقت و ازدواج دائم کاملا بایکدیگر تفاوت‌های خاصی دارد ولی از منظر اثباتی و طرح دعوا هیچ تفاوتی با هم نخواهند داشت.

این دعوا زمانی مطرح می‌شود که وجود رابطه زوجیت بین طرفین دعوا و در واقع وقوع عقد نکاح بین طرفین، مورد انکار قرار بگیرد.

در این صورت طرف دیگر که مدعی است رابطه‌ای بین آن‌ها وجود داشته، باید وجود این رابطه را به اثبات برساند. به همین جهت اقدام به طرح دعوای اثبات زوجیت می‌نماید.

بنابراین باید اذعان کرد که خواهان این دعوا شخصی است که مدعی وجود رابطه زوجیت است و خوانده نیز فردی است که وجود رابطه زوجیت را انکار نموده است.

گاهی ممکن است دعوای اثبات زوجیت علیه ورثه متوفی نیز مطرح گردد. به این شکل که اگر کسی فوت کند و زنی از راه برسد و خود را همسر متوفی قلمداد نماید و در ادامه این ماجرا، ورثه او ادعای زن را نپذیرند، این زن باید دعوای اثبات زوجیت را بر علیه کلیه وراث در دادگاه مطرح نماید.

در صورتی که شما نیز قصد اثبات ازدواج خود را دارید یا به نحوی می‌خواهید از این ادعا دفاع موثر نمایید، می‌توانید با دنبال نمودن این مقاله، با نحوه و چگونگی دفاع و اثبات آن آشنا شده و تصمیم خود را دراین خصوص مشخص نمایید.

اثبات ادعای زوجیت به عهده چه شخصی است؟

همیشه به عنوان یک قاعده و اصل بدانید که اثبات هر ادعایی به عهده مدعی آن است. بنابراین اقامه دلیل برای اثبات این رابطه نیز بر عهده مدعی یا همان خواهان دعوای اثبات زوجیت است.

لذا بار اثبات زوجیت بر عهده شخصی است که ادعا دارد رابطه زوجیت شرعی بین طرفین وجود داشته است.

بنابراین این خواهان است که باید دعوا را ثابت نموده و در دادگاه برای آن دلیل اقامه نماید. پس هر شخصی که مدعی وجود رابطه زوجیت با زن یا مردی است، خود او باید دلیل به دادگاه اقامه کرده و دلایل را نیز اثبات نماید.

معمولا در دادگاه‌های خانواده یکی از مهم‌ترین دعاوی حقوقی، اثبات رابطه زوجیت است. اثبات زوجیت زمانی واقع می‌گردد که زوج یا زوجه پس از عقد، وجود هرگونه رابطه‌ زوجیت را بین خود انکار نماید. البته این زوجیت می‌تواند مربوط به عقد دائم و یا موقت نیز باشد.

در چنین دعوایی طرف مدعی باید بر اساس دادخواست که عموما به وسیله وکلای با تجربه خانواده تنظیم می‌شود و به دادگاه ارائه خواهد شد، روند و تشریفات رسیدگی به آن آغاز خواهد شد.

لازم به ذکر است که در طرح این دادخواست موارد مهمی وجود دارد. برای مثال، اینکه آیا خوانده دعوا در قید حیات است یا نه؟ همچنین موضوع وجود یا عدم وجود شاهد در هنگام جاری شدن خطبه‌ عقد، از مسائلی است که از اهمیت بالایی برخوردار است.

دلایل کاربردی خواهان برای اثبات ازدواج ثبت نشده

طبق قوانین حقوقی، اصل بر این است که هر ازدواجی دائم محسوب شده مگر اینکه خلاف آن ثابت گردد. بنابراین اگر بین زن و مرد اختلاف باشد که آیا ازدواج آن‌ها دائم بوده است یا موقت، باید برابر با قاعده حقوقی، اصل را بر این گذاشت که ازدواج آن‌ها دائم فرض می‌شود و اگر زوج دیگر مدعی است که ازدواج آن‌ها مدت دار یا به تعبیری موقت بوده باید آن را ثابت نماید.

دلایل کاربردی زیر برای اثبات ازدواج ثبت نشده اعم از دائم و موقت کاربرد خواهد داشت:

اقرار

یکی اساسی‌ترین دلایل در امور حقوقی اقرار خود فرد است. طبق قانون مدنی، اقرار اخبار به حقی به زیان خود برای دیگری است، یعنی شخص از وجود حقیقتی برای دیگران، به ضرر خود خبری می‌دهد.

در رابطه اثبات زوجیت نیز اگر مرد یا زن از وجود رابطه زوجیت بین خود و دیگری خبر بدهد، در واقع آن رابطه به راحتی ثابت خواهد شد.

اقرار چه کتبی باشد یا شفاهی، چه صریح باشد یا ضمنی، در هر صورت اثبات کننده رابطه زوجیت یا به تعبیری ثابت کننده ازدواج ثبت نشده خواهد بود.

سند کتبی

از مطمئن ترین و موثق ترین طرق اثبات ادعا، استفاده از اسناد کتبی است. این اسناد ممکن است در قالب اسناد رسمی یا یک سند عادی تنظیم شده باشد.

اسناد رسمی

در دعوای اثبات زوجیت، سند رسمی ازدواج، موثرترین دلیل بر وجود رابطه زوجیت بین زن و مرد است. ازدواج دائم به طور قطع و در ازدواج موقت در سه حالت زیر باید به ثبت برسد:

• شرط ضمن عقد
• توافق طرفین
• گواهی بارداری زوجه

شایان ذکر است، عدم ثبت ازدواج دائم در تمام موارد و عدم ثبت ازدواج موقت در موارد اشاره شده فوق از طریق قانونگذار، جرم انگاری گردیده و مرد به جزای نقدی درجه پنج (بیش از 8 میلیون تومان تا 18 میلیون تومان) یا حبس تعزیری درجه 7 (از 91 روز تا 6 ماه حبس) محکوم خواهد شد.

در حالتی که ازدواج به ثبت رسیده و سند رسمی در خصوص این واقعه و رابطه زوجیت وجود دارد، اثبات اقعه ازدواج کار راحتی است. زیرا سند رسمی نمی‌تواند مورد انکار یا تردید طرفین قرار گیرد.

ولی اگر ازدواج ثبت نشده باشد اما دست نوشته‌ای عادی میان مرد و زن رد و بدل شده باشد، این دست نوشته هرچند می‌تواند به اثبات ادعای خواهان کمک شایان توجهی کند، اما هیچگاه اعتبار سند رسمی را نداشته و ممکن است مورد ادعای انکار، تردید یا جعل هم قرار بگیرد.

سند عادی

همانگونه که ذکر شد، سند ازدواج ممکن است از اسناد عادی باشد. مثلا زوجین خودشان بر روی برگه ای وقوع ازدواج را نوشته و امضا کرده باشند و یا حتی ممکن است در سند عادی به صورت غیر مستقیم به ازدواج اشاره نموده باشند. مثلا در وصیت نامه‌ای، شخصی دیگری را همسر خود خطاب کرده باشد.

شهادت شهود

همیشه این نکته را در قراردادها و عقود مد نظر قراردهید، که در زمان انعقاد هر عقدی حضور 2 نفر شاهد ضروری است. هرچند اگر شهود نیز نباشد آن عقد باطل نیست.

شاهد کسی است که هنگام وقوع عقد، در مراسم حضور داشته و ناظر انعقاد عقد ازدواج بوده است. برای اثبات رابطه زوجیت باید اشخاصی که در زمان ازدواج زوجین حضور داشته‌اند، به عنوان شاهد به دادگاه معرفی شده، سپس در جلسه دادرسی حاضر شده و به وجود این رابطه شهادت دهند.

مطابق ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی، دعوای اثبات زوجیت با شهادت دو مرد، یا یک مرد و دو زن، اثبات می‌شود.

این نکات را در شهادت شهود مد نظر قرار دهید:

• اگر شخصی بگوید من این افراد را دیدم که باهم زندگی می‌کنند، نمی‌توان این شهادت را دلیلی بر وقوع عقد ازدواج قلمداد کرد. شاهد باید حتما در زمان عقد در محل انعقاد آن حضور داشته باشد و یا شاهد این موضوع باشند که زن و مرد یکدیگر را با لفظ زن و شوهر صدا می‌کنند.
• اعتبار شهادت کاملا به نظر قاضی بستگی دارد. ممکن است قاضی شهادت را بپذیرد و یا کاملا رد کند.

سوگند خوردن

سوگند در مقایسه با سایر ادله اثبات زوجیت، ضعیف ترین دلیل به شمار می‌آید.

سوگند در رابطه زوجیت به دو دسته تقسیم می شود: سوگند مدعی، سوگند منکر. سوگند مدعی برای اثبات رابطه زوجیت بسیار محدود بوده و کارایی زیادی ندارد و معمولا دادگاه‌ها به این امر متوصل نمی‌گردند.

البته طبق قوانین، هر فردی که مدعی ازدواج و یا منکر آن است می تواند از دادگاه درخواست سوگند کند. اعتبار سوگند به نظر قاضی رسیدگی کننده بستگی خواهد داشت.

معاشرت و هم زیستی

هرگاه زن و مردی به طریقی با یکدیگر معاشرت و همزیستی داشته باشند، که طبق عرف، اغلب زن و شوهرها این چنین رابطه دارند، می‌توان این امر را  قرینه و نشانه‌ای بر وجود رابطه زناشویی بین آن‌ها تلقی کرد.

برای مثال سکونت مشترک و طولانی مدت در زیر یک سقف و یا خلوت کردن و غیره. ذکر این نکته ضروری است که در جوامع اسلامی، اصل بر شرعی بودن روابط بین زن و مرد است.

صوت و تصویر

اینکه آیا ممکن است با عکس و فیلم و صدا، ازدواج را ثابت کرد، به این موضوع بستگی خواهد داشت که آن عکس و فیلم، مربوط به چه واقعه‌ای است؟ مثلا اگر فیلم واقعی مراسم ازدواج شخص باشد، طرف دیگر نمی‌تواند آن را انکار کند مگر دلیلی قانع کننده‌ای بیاورد.

مثلا اظهار نماید که این فیلم برای یک برنامه تلوزیونی ضبط شده است و واقعی نیست و البته بتواند این ادعا را در دادگاه ثابت کند. در هر حال، اینکه چقدر عکس و فیلم و صدا می‌تواند موثر در پرونده اثبات زوجیت باشد به نظر قاضی رسیدگی کننده بستگی دارد.

کدام دادگاه برای اثبات رابطه زوجیت صالح به رسیدگی است؟

رسیدگی به این دعوا به لحاظ ذاتی در صلاحیت دادگاه های خانواده است.

از نظر محلی نیز دادگاه خانواده محل اقامت خوانده صالح برای رسیدگی است. چنانچه زن خواهان اثبات زوجیت باشد و محل اقامت او و خوانده در حوزه قضایی یک استان نباشد، زن می تواند از طریق دادگاه خانواده محل اقامت خود اقدام به ثبت دادخواست اثبات زوجیت نماید.

مراحل طرح دعوای اثبات رابطه زوجیت

دعوای اثبات ازدواج ثبت نشده، از جمله پرونده‌هایی است که هم قابل تجدیدنظر خواهی و هم قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور است، بنابراین گاهی ممکن است که مسیر دادرسی خیلی طولانی گردد.

اگر قصد دارید شخصا اقدام به طرح دعوا نمایید، ابتدا لازم است دادخواست و مدارک لازم را تهیه کنید و با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست خود را ثبت کنید. پس از ثبت دادخواست، پرونده شما به شعبه مربوطه ارجاع خواهد شد.

هزینه‌های دادرسی برای اثبات رابطه زوجیت به چه میزان است؟

دعوای اثبات زوجیت از جمله دعاوی غیر مالی است. بنابراین هزینه دادرسی آن نیز مطابق دعاوی غیر مالی محاسبه و پرداخت می‌گردد.

هزینه دادرسی شامل هزینه برگ‌هایی که به دادگاه تقدیم می‌شود، هزینه قرارها و احکام دادگاه، هزینه دادخواست و غیره که طبق تعرفه سال 1400 از 40 هزار تومان تا 180 هزار تومان بسته به نوع دعوا متغییر است.

در مجموع هزینه دادرسی از مرحله ثبت دادخواست تا صدور رای و هزینه‌های مرحله اجرا و همچنین تعرفه های حق الوکاله وکیل در صورت اخذ وکیل، هزینه‌های کارشناسی و هزینه‌های ثبت دادخواست، هر ساله توسط سازمان برنامه و بودجه اعلام می‌گردد. برای اطلاع از تعرفه خدمات قضایی در سال 1400 می‌توانید به قانون بودجه کشور مراجعه نمایید.

امکان اثبات رابطه زوجیت در صورت فوت همسر (هر یک از زن یا مرد) چگونه ممکن است؟

پس از فوت هر یک از زوجین نیز امکان طرح دعوای اثبات زوجیت وجود خواهد داشت. در این مورد دعوا باید علیه ورثه او اقامه گردد. در صورت اثبات زوجیت به نفع زن او نیز در میان ورثه قرار خواهد گرفت و از متوفی نیز ارث خواهد برد.

همچنین می‌تواند مهریه خود را با ارائه دادخواست حقوقی مطالبه نماید. البته دعوای اثبات زوجیت در این فرض، دعوا بر میت محسوب می‌گردد.

در دعاوی بر میت، پس از اقامه بینه، خواهان باید طی تشریفاتی سوگند یاد نماید. بنابراین زوجه باید هنگام تقدیم دادخواست تقاضای اتیان سوگند را نیز به دادگاه ارائه دهد.

روش‌های اثبات زوجیت در عقد موقت

در عقد موقت نیز ممکن است موضوع اثبات زوجیت مطرح شود، البته بعضا خیلی بیشتر از عقد دائم. در این حالت نیز اگر ازدواج موقت به ثبت رسیده باشد، اثبات آن کار چندان دشواری نیست.

اما در سایر موارد باید با دلایلی نظیر شهادت شهود، ارائه صیغه نامه عادی، اتیان سوگند، اقرار و غیره وقوع ازدواج موقت را نیز ثابت نمود.

مجازات در نظر گرفته شده از سوی قانونگذار کیفری برای منکران رابطه زوجیت

همانگونه که گفته شد خواهان بعد از فوت خوانده باید با ارائه اسناد و جمع آوری شواهدی وجود این رابطه را اثبات نماید و برای اثبات زوجیت دائم با متوفی اقدام نماید. پس او به شهادت شاهدان نیازمند مبرم دارد.

اما اگر در این بخصوص فردی به دروغ شهادت دهد و یا وجود هرنوع رابطه‌ای را انکار نماید ولی بعدا معلوم شود که شهادت او مغرضانه و به دروغ بوده است بنابر آن چه که قانون‌گذار معین کرده، جزای ارتکاب به چنین جرمی، مجازات تعزیری درجه ۶ خواهد بود.

در همین خصوص لازم به ذکر است که مجازات تعزیری به هشت درجه قابل تقسیم بندی است و بر اساس ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی، مجازات تعزیری درجه ششم شامل مواردی می‌باشد که به شرح آن‌ها خواهیم پرداخت:

• حبس بیش از شش ماه تا دو سال،
• جزای نقدی بیش از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال،
• شلاق از سی و یک تا هفتادوچهار ضربه و تا نودونه ضربه در جرائم منافی عفت،
• محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از شش ماه تا پنج سال،
• انتشار حکم قطعی در رسانه ها،
• و همچنین ممنوعیت از اصدار برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
• ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال،
• ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال

همچنین درصورتی که نماینده قانونی طرفین این دعوا یا وکیل خواهان و یا خوانده نیز ادعای دروغی را مطرح نماید، یا به عنوان مثال به دروغ مدعی زوجیت گردد و یا زوجیت حقیقی را منکر شود و بخواهد حق خواهان را تضییع کند. طبق قانون او نیز گرفتار مجازات خواهد شد.

لذا بر اساس ماده ۵۲ قانون حمایت خانواده:

هر فردی در دادگاه، زوجیت را انکار نماید و سپس ثابت گردد که این انکار بی‌اساس بوده است یا بر خلاف واقع با طرح شکایت کیفری یا دعوی حقوقی مدعی زوجیت با دیگری گردد به حبس تعزیری درجه شش و یا جزای نقدی درجه شش محکوم می‌گردد.

این حکم در مورد قائم مقام قانونی افراد مذکور نیز که با وجود علم به زوجیت بین طرفین، آن را در دادگاه انکار می‌نمایند، یا علی‌رغم علم به عدم زوجیت با طرح شکایت کیفری یا دعوی حقوقی مدعی زوجیت می‌گردند نیز جاری خواهد بود.

برای جلوگیری از رخ دادن چنین اتفاقی باید چه اقدامی انجام داد؟

تا اینجا از انکار زوجیت گفتیم و برای اثبات زوجیت دائم با متوفی به راهکارهایی اشاره کردیم. اما برای اینکه چنین اتفاقی به وقوع نپیوندد، ضرورت دارد که جاری شدن هر نوع عقدی میان زن و مرد سریعا به ثبت رسمی برسد.

این عمل بایستی در یکی از دفاتر اسناد رسمی ازدواج انجام شود. لازم به ذکر است در قانون این عمل از تکالیف مرد است و مردان باید برای انجام آن اقدام نمایند.

مطابق قانون، در صورتی که مردی تا یک ماه بعد از جاری شدن عقد، نسبت به ثبت آن در دفاتر رسمی ازدواج، اقدامی نکند، برای وی مجازاتی در نظر گرفته خواهد شد.

ماده ۴۹ قانون حمایت خانواده نیز در این خصوص بیان داشته:

اگر مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی، به ازدواج دائم، طلاق یا فسخ نکاح اقدام نماید یا پس از رجوع تا یک ماه از ثبت آن خودداری کند یا در مواردی که ثبت نکاح موقت الزامی است از ثبت آن امتناع نماید، ضمن الزام به ثبت این واقعه، به پرداخت جزای نقدی درجه پنج و یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم خواهد شد.

این مجازات در مورد مردی که از ثبت انفساخ نکاح و اعلام بطلان نکاح یا طلاق هم امتناع کند نیز جاری خواهد بود.

مدارک لازم برای طرح دعوای اثبات زوجیت

مرد یا زنی که مدعی زوجیت می‌باشد و می‌خواهند نسبت به طرح دعوا اقدام نمایند، باید اسناد هویتی و مدارک خود را ضمن تهیه دادخواست، به وکیل  یا به دفتر خدمات قضایی تحویل دهد.

مدارک مورد نیاز جهت اثبات زوجیت به قرار زیر است:

• شناسنامه و کارت ملی خواهان
• صورتجلسه ازدواج یا اقرار خوانده
• سند ازدواج (سند رسمی یا عادی)
• تقاضای تحقیقات محلی
• شهادت شهود و مطلعین
• درخواست جلب نظر کارشناس
• تقاضای اتیان سوگند
• درخواست استعلام
• سایر دلایل و مستندات

با توجه به اینکه دعوی ازدواج ثبت نشده و تنظیم دادخواست آن و جمع آوری ادله و نحوه دفاع در آن، از پیچیدگی‌های منحصر به فردی برخوردار است و اصولا از دعاوی مهم دادگاه خانواده به شمار می‌آید و اثبات آن نیز بسیار دشوار و زمان‌بر است.

لذا ضرورت دارد، قبل از طرح دعوا، فرد مدعی از تجربه و دانش یک مشاور حقوقی خانواده استفاده نماید تا در ادامه مانع شکست او گردد.

معمولا پروسه طرح دعوای اثبات زوجیت در دادگاه‌ها چقدر زمان می‌برد؟

البته نمی‌توان در هیچ یک از پرونده های حقوقی و کیفری در مراجع دادگستری، زمان دقیق و مشخصی تعیین کرد اما به طور متوسط از آن جایی که این دعوا هم قابلیت تجدیدنظر و هم قابلیت فرجام خواهی در دیوان عالی کشور را دارد، باید عنوان داشت که پروسه‌ای زمان‌بر است و با توجه به حجم زیاد این گونه پرونده‌ها در دادگاه‌های خانواده و از آن جایی که متاسفانه همه روزه شاهد بروز اینگونه اختلافات در کنار سایر دعاوی خانوادگی در محاکم دادگستری هستیم، باید عنوان کرد که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح دعوا به هیچ عنوان قابل پیش‌بینی نیست.

مزایای استفاده از خدمات وکیل دادگستری در انجام فرآیند دعوای اثبات زوجیت

مکرر در این مقاله اشاره کردیم، مطالبه حقوق قانونی زوجین و اثبات رابطه زوجیت، یکی از مسائل بسیار کاربردی و مهم در عقد دائم و موقت محسوب می‌گردد، و از اهمیت بالایی برخوردار است.

اثبات رابطه زناشویی دارای قوانین و مقررات خاصی است که اشخاص عادی اطلاعات بسیار اندکی در مورد آن‌ها دارند.

مشاوران و وکلای دادگستری افرادی هستند که در زمینه مسائل حقوقی، دارای بینش، تخصص و آگاهی کاملی بوده و می‌توانند در رسیدگی به پرونده‌های مربوط به حقوق خانواده، خصوصا موضوعات اشاره شده، گره گشای موکل خود باشند.

از مهم‌ترین مزایای استفاده از وکلای سامانه حقوقی وکیل 24 در فرآیند دادرسی: صرفه جویی در وقت و هزینه، رسیدن به نتیجه دلخواه و مطلوب در کمترین زمان ممکن، رهایی از رفت و آمدهای متوالی، وقت گیر، چالش برانگیز و استرس زا به دادگاه، تامین و حفظ حق و حقوق زوجه در پروسه رسیدگی به دعوا خواهد بود.

اگر می‌خواهید طرح شکایت شما در خصوص موارد یاد شده به نتیجه مطلوبی برسد و حقوق از دست رفته‌تان را به دست آورید، به شما توصیه می‌کنیم که با یک وکیل مجرب در این حوزه حتما مشورت کنید. اغلب بعضی از مسائل پیش می‌آید که شاید از نظر شما عادی جلوه کند ولی برعکس، بسیار مهم هستند و می‌توانند در روند پرونده تاثیر‌گذار باشند. وکیل با تجربه و صادق می تواند شما را در خصوص موارد یاد شده، آگاه نماید.

همچنین وکلای دادکستری قادرند در مورد کم و کیف و نحوه تنظیم دادخواست، شما را راهنمایی کنند و می تواند بررسی نمایند که آیا ادله و مدارک کافی برای اثبات دعوا، از سوی شما ارائه شده است یا خیر؟ علاوه بر آن وکلای مجرب و متخصص قادرند نتیجه احتمالی شکایت شما را  تا حدودی پیش بینی نمایند و در روند رسیدگی و تسریع آن، نقش موثر و مثبتی ایفا کنند.

نحوه تنظیم دادخواست و پشتیبانی در دعاوی اثبات زوجیت در سامانه وکیل 24

وکلای متخصص این بنیاد با تسلط بر قوانین حقوق خانواده، بخشنامه‌ها، آیین‌نامه‌ها و کلیه قوانین مربوط به آیین دادرسی مدنی و دعاوی حقوقی در مراجع مربوطه، قادر هستند در روند تنظیم دادخواست یا مشاوره در این خصوص یا طرح دعوا یا دفاع از حقوق موکل نقش تاثیرگذاری داشته باشند.

البته در کنار دانش حقوقی کافی، دارا بودن تجربه موفق نیز نقش قابل توجهی در مشاوره تخصصی در این زمینه دارد. مطمئنا وکالت در دادگاه‌های خانواده و یا تنظیم هر نوع دادخواست یا مشاوره در موارد عنوان شده، به فراخور خود مستلزم پرداخت هزینه هایی خواهد بود.

در بسیاری از دعوی دیده شده که خواهان پس از تنظیم دادخواست و بدون در نظر گرفتن جوانب احتیاطی و بدلیل نقص در مدارک یا عدم توجه به بسیاری از جوانب، در مراجع رسیدگی محکوم گردیده و علاوه بر پرداخت هزینه‌های بالا، زمان زیادی را نیز صرف فعالیتی بیهوده نموده است.