ملک وقفی با چه روش هايی ثابت می شود؟

اموال غیر منقول از جهات مختلف اهمیت بیشتری نسبت به اموال منقول دارند و این موضوع نیز مورد توجه خاص قانونگذار است. اهمیت اموال غیر منقول مانند ملک از زمان خرید و فروش تا انتقال رسمی آن کاملا مشهود است و مراحل و فرآیند مختلفی دارد.

البته این موضوع به معنای کم اهمیت بودن مسائل مرتبط با اموال منقول نمی‌باشد بلکه امکان سوء استفاده از اموال غیر منقول به مراتب بیشتر است و براساس قانون می تواند ضمانت اجرای کیفری داشته باشد.

در سالیان اخیر شاهد سوء استفاده‌های بسیاری در هنگام انجام معاملات ملکی بوده‌ایم و از این حیث قوانین مرتبط همواره با تغییراتی روبرو است.

قوانین حوزه ملکی بسیار گسترده است و مرتبط با بسیاری از موضوعات حقوقی است. در واقع درصد قابل قبولی از پرونده‌های دادگستری به دعاوی ملکی ارتباط دارد و این نشان از حساسیت بالای این گونه دعاوی است.

رسیدگی به دعاوی ملکی فرآیند نسبتا طولانی دارد و در اغلب مواقع برای انجام بررسی‌های لازم به کارشناسان دادگستری در حوزه املاک ارجاع داده می‌شود. در نهایت بعد از انجام کارشناسی، دادگاه بر اساس آن اقدام به صدور رای می‌نماید.

در هر صورت خریدار و فروشنده در هنگام خرید و فروش ملک می‌بایست همه جوانب حقوقی را در نظر بگیرند تا در این زمینه دچار مشکل نشوند.

ممکن است در ارتباط با ملک وقفی کم و بیش اطلاعاتی داشته باشید اما خرید و فروش اینگونه املاک شرایط خاص خود را دارند و طبیعتا ممکن است خریدار در هنگام خرید ملک وقفی با محدودیت‌هایی نیز روبرو شود.

اصولا زمانی که خریدار قصد خرید ملکی را دارد، باید از مراجع مختلفی استعلام‌های مورد نیاز را اخذ نماید. در این مواقع ممکن است ملکی بنا به دلایل مختلف مشکل داشته باشد که در این صورت بهتر است از خرید این گونه ملک خودداری شود؛ زیرا مسئولیت و عواقب خرید ملک مشکل‌دار برعهده خریدار خواهد بود.

البته در این زمینه فروشنده نیز اگر از مشکل دار بودن ملک مطلع بوده و با این شرایط اقدام به فروش ملک کرده است، یقینا دارای مسئولیت خواهد بود.

ملک وقفی همانطور که از نام آن پیدا است، مقررات مربوط به عقد وقف لحاظ می‌شود و در مقایسه با سایر املاک شرایط خاصی در قانون برای خرید و فروش آن در نظر گرفته شده است.

به موجب قانون مدنی، در عقد وقف عین مال حبس شده و منافع آن تسبیل می‌شود. زمانی که فردی مال خود را وقف می‌کند، باید در این زمینه مطلع باشد که دیگر مال به او باز نمی‌گیرد و از تحت مالکیت وی خارج می‌شود.

مال موقوفه در راهی که مدنظر واقف است، استفاده خواهد شد. در واقع واقف (کسی که مال خود را وقف می‌کند) در ابتدا معین می‌کند که مال در چه زمینه‌هایی استفاده شود که قاعدتا برای کارهای عام‌المنفعه مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

فردی که ملک خود را وقف می‌کند، باید با اراده و قصد خود چنین کاری را انجام داده باشد. البته در خصوص ملک وقفی و مقررات آن همواره اختلاف نظر وجود دارد که برخی معتقدند که فروش ملک اوقافی تحت هیچ شرایطی نباید انجام گیرد.

گفتنی است که در حالت کلی بحث فروش مال وقفی کاملا منتفی است مگر در شرایط استثنایی که در قانون مدنی صراحتا به آن اشاره شده است.

یکی از موضوعات بسیار مهم در حوزه ملک وقفی بحث روش‌های اثبات آن است. اصولا روش‌های مختلفی برای اثبات ملک وجود دارد و مالک می‌تواند به راحتی ثابت کند که ملک مورد نظر از آن او است.

در مورد بحث اثبات ملک وقفی می‌توان از طریق روش‌هایی مانند سند ملک، وقف نامه، شهادت شهود و غیره بهره نمود.

البته لازم به ذکر است که ملک‌های زیادی در برخی از مناطق شهری، با توجه به آوازه و شهرت چندین ساله آن به املاک اوقافی معروف هستند و در این زمینه نیازی به ارائه اسناد خاصی نیست.

اصولا زمانی اثبات مالکیت مطرح می‌شود که در مورد ملکی بین چندین نفر اختلاف به وجود آید و به نوعی همه ادعای مالکیت بر ملک مربوطه را دارند.

در ارتباط با ملک اوقافی نیز ممکن است چنین شرایطی به وجود آید و امکان بروز مشکل حقوقی نیز محتمل است. بنابراین با توجه به اهمیت بالای موضوع روش‌های اثبات ملک وقفی، در ادامه مطلب با ما همراه باشید تا توضیحاتی در این زمینه ارائه شود.

ملک اوقافی چیست؟

ملک انواع مختلفی دارد که مثلا ممکن است به صورت مفروز یا مشاعی و یا به صورت وقفی باشد. نحوه اداره و مالکیت ملک وقفی متفاوت با سایر املاک است و تحت هیچ شرایطی قابل مقایسه نیست.

همچنین اثبات ملک اوقافی نیز شرایط و مقررات خاص خود را دارد که در این زمینه از طریق روش های مختلفی می‌توان به مسئله اثبات وقفیت اشاره کرد.

تعریف ملک اوقافی از طریق عقد وقف صورت می‌گیرد و به ملکی گفته می‌شود که عین آن حبس شده و منافع مال برای کارهای عام المنفعه صرف می‌شود.

منظور از حبس ملک به این معنا است که امکان نقل و انتقال یا خرید و فروش ملک وقفی وجود ندارد( اما در شرایط استثنائی می‌توان ملک وقفی را خرید و فروش کرد).

منظور از منافع نیز هرگونه ثمر و منفعتی که از مال به دست آید و قابل استفاده نیز باشد. مثلا باغ میوه‌ای را در نظر بگیرید که این ملک با توجه به خواست و اراده مالک، وقف می‌شود.

در این صورت عین مال که همان زمین، درخت و غیره است حبس شده و میوه‌های درخت باغ که منافع مال به شمار می‌رود، برای امور عام‌المنفعه مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.

وقف در حالت کلی به دو نوع وقف عام و وقف خاص تقسیم‌بندی می‌شود. اگر مالی جهت استفاده از عموم افراد که تعداد نامحدودی باشند، وقف شود به آن وقف عام گفته می‌شود.

در صورتی که مالی جهت بهره مندی از قشر خاصی از افراد وقف شده باشد به آن وقف خاص می‌گویند. مثلا ملکی که برای مسجد یا جهت استفاده از فقرا وقف شده به آن وقف عام و ملکی که برای استفاده از کودکان بی‌سرپرست یک موسسه خاص وقف شده باشد، وقف خاص می‌گویند.

نکته بسیار مهم در خصوص وقف آن است که اموال موقوفه صرفا برای امورات خیر مورد بهره برداری قرار می‌گیرد. در واقع قانونگذار در مورد وقف و شرایط آن به بحث تسیبل اشاره کرده است.

تسبیل به معنای انجام کارهایی در راه خدا است که هدف اصلی واقف از وقف اموال خود نیز همین موضوع می‌باشد.

نحوه اطلاع از اوقافی بودن ملک

تصور عموم جامعه از ملک وقفی به این صورت است که یقینا ملک مورد نظر مشکل دار است یا به احتمال فراوان برای مالک آن در آینده مشکلاتی را به وجود می‌آورد.

اما در واقعیت املاک وقفی به این شکل نیستند و خریدار در هنگام خرید اینگونه ملک نباید تحت تاثیر جو جامعه یا مسائل این چنینی شود.

علت آن که بسیاری از خریداران در هنگام خرید ملک اوقافی دچار شک و تردید می‌شوند آن است که ممکن است بعد از گذشت مدت زمان معینی اشخاص مختلفی ادعای مالکیت در مال مورد نظر را انجام دهند که در این شرایط ممکن است برای خریدار مشکلاتی را به وجود آورد.

گفتنی است که تمامی ملک‌های وقفی در سراسر کشورمان عاری از هرگونه مشکلی نیستند و خریدار بهتر است قبل از خرید ملک وقفی، بررسی‌های لازم را انجام دهد.

به طور معمول قیمت ملک وقفی در مقایسه با سایر املاک کمی ارزان‌تر است و همین مسئله سبب شده است تا بسیاری از مردم در این زمینه سرمایه گذاری کنند.

اما در هر حال یکی از دغدغه‌های اصلی خریداران هنگام خرید ملک جدای از قیمت و جذابیت و سایر مسائلی مانند قرار نگرفتن در طرح‌های عوارض شهرداری و غیره، وقفی نبودن است.

به لحاظ حقوقی اگر خریدار تحت هر شرایطی از وقفی نبودن ملک مطلع نباشد و اقدام به خرید آن نماید، معامله صورت گرفته باطل خواهد بود و اثر قانونی برای طرفین نخواهد داشت.

در این شرایط خریدار باید به فروشنده مراجعه کرده و درخواست فسخ معامله را کند که معمولا فروشنده با این موضوع موافقت نمی‌کند یا اصلا امکان دسترسی به فروشنده وجود ندارد. در هر صورت در این زمینه برای خریدار مشکلات فراوانی به وجود می‌آید.

ممکن است این سوال در ذهن شما مطرح شود که چگونه می‌توان از وقفی بودن یک ملک مطلع شد؟ اطلاع از وقفی بودن ملک راه‌های مختلفی دارد که در این بخش قصد داریم به آن‌ها بپردازیم.

• یکی از متداول‌ترین روش‌های اطلاع از وقفی بودن ملک، توجه و انجام بررسی‌های لازم در خصوص سند ملک است. سند ملک وقفی تا حد مشخصی با سایر اسناد ملکی تفاوت دارد.
• در واقع در سند ملکی عبارت و جملاتی درج می‌شود که به راحتی می‌توان به وقفی بودن آن پی برد. درج این گونه عبارات معمولا توسط اداره اوقاف بر روی سند انجام می‌شود و از این جهت به راحتی می‌توان سند وقفی از غیر وقفی را تشخیص داد.
• روش دیگری که می‌توان از وجود مندرجات و عبارات سند ملک، اوقافی بودن آن را تشخیص داد، درج عبارت شش دانگ اعیان در سند است. در اسناد ملک غیر وقفی عبارت شش دانگ عرصه و اعیان قید می‌شود.
• راه دیگری که برای اطلاع از اوقافی بودن ملک در نظر گرفته می‌شود که تقریبا راه قاطع و منطقی‌تری می‌باشد، انجام استعلام‌های لازم از مراجع قانونی است. در این صورت می‌توان از اداره اوقاف در مورد وقفی بودن یک ملک استعلام گرفت.

مطلع شدن از اوقافی بودن ملک چندان کار شختی به نظر نمی‌رسد و صرفا با انجام مراحل مزبور می‌توان در این زمینه اطلاعات لازم را کسب کرد.

خرید ملک وقفی با توجه به نظر خریداران انجام می‌شود و کسی نمی‌توان فردی را برای خرید یک ملک وقفی مجبور کند. اما با توجه به این که قیمت این گونه املاک ارزان‌تر است، نظر بسیاری از افراد را برای خرید ملک وقفی جلب می‌کند.

لازم به ذکر است که خرید و فروش ملک وقفی در حالت کلی انجام نمی‌گیرد مگر در صورت وجود شرایطی خاص که در قانون مدنی به آن اشاره شده است.

در مورد این که ملک اوقافی در آینده برای خریداران مشکلاتی را به وجود آورد، نمی‌توان اظهار نظر قطعی دارد و یقینا هر ملکی در کشورمان چه وقفی باشد یا غیر وقفی، عاری از هرگونه مشکل خاصی نیست.

اما برای خرید ملک وقفی آن طور که در جامعه ما باب شده است که می‌تواند برای خریداران درسرهایی را به وجود آورد، به این شکل و شرایط نیست.

بسیاری از خریداران در سالیان گذشته اقدام به خرید ملک وقفی نموده‌اند و تا به اکنون هیچگونه مشکل قانونی برای آن‌ها به وجود نیامده است.

بنابراین اشخاص برای آگاهی از وضعیت موقوفه بودن ملک خود با به همراه داشتن سند ملک و مشخصات ملک از جمله پلاک ثبتی با مراجعه به اداره اوقاف شهر یا محل وقوع ملک اقدام به استعلام از وقفی بودن آن ملک بنمایند.

عرصه و اعیان در املاک وقفی

عرصه و اعیان دو اصطلاح پرکاربرد در مورد زمین، ساختمان، ملک است که در سند ملکیت به آن اشاره می‌شود. عرصه در واقع همان زمینی است که بنا یا ساختمان بر روی آن ساخته می‌شود و اعیان همان بنا و سازه ساخته شده بر روی زمین است.

کارایی عرصه و عیان زمانی آشکار می‌شود که فردی قصد خرید آپارتمان در مجتمع مسکونی که به آن اعیان گفته می‌شود را دارد.

در مورد املاک وقفی نیز عرصه همان ملکی است که امکان خرید و فروش مستقیم آن وجود ندارد اما اعیان که همان بنا ساخته شده بر روی زمین وقفی است، امکان خرید و فروش مستقیم آن وجود دارد.

اعیان یا همان بنایی که روی زمین وقفی ساخته شده است و اشخاص می‌توانند مالکیت تمام آن را به نام خود ثبت کرده و اجازه خرید و فروش آن را نیز داشته باشند.

به همین جهت در سند املاک وقفی عبارت شش دانگ اعیان ذکر می‌شود و معمولا به اصطلاح عرصه اشاره نمی‌شود.

آیا املاک اوقافی قابلیت خرید و فروش دارند؟

همانطور که گفته شد، به صورت مستقیم املاک اوقافی قابلیت نقل و انتقال را ندارند اما در شرایطی خاصی می‌توان این گونه املاک را خرید و فروش کرد.

در این زمینه ماده 88 قانون مدنی بیان می‌کند بیع وقف در صورتی که خراب شود یا خوف آن باشد که منجر به خرابی گردد به طوری که انتفاع از آن ممکن نباشد در صورتی جایز است‌ که عمران آن متعذر باشد یا کسی برای عمران آن حاضر نشود.

منظور از ماده فوق این است که املاک اوقافی تنها در صورتی قابلیت فروش دارند که در شرف خراب شدن یا تخریب باشند که امکان بازسازی آن هم وجود نداشته باشد.

نکته بسیار مهمی که لازم است به بررسی آن بپردازیم بحث انتقال اعیان ملک وقفی است. فروش اعیان ملک وقفی شرایط خاص خود را دارد و باید با کسب مجوز از اداره وقف انجام گیرد.

در ارتباط با ملک وقفی، واقف می‌تواند عرصه، اعیان یا هردو آن‌ها را وقف کند. در واقع بعد از وقف، اداره اوقاف مالک عرصه ملک خواهد بود و در صورتی که اعیان آن نیز وقف شده باشد، عرصه و اعیان باهم به مالکیت اداره اوقاف در می‌آید.

بعد از انجام مراحل مربوط به وقف، مالک اعیان تنها در صورتی می‌تواند اعیان را به دیگری بفروشد که از اداره اوقاف مجوز لازم را کسب کرده باشد. همچنین فردی که چنین سهمی به او منتقل شده است باید اجاره عرصه ملک وقفی را به اداره اوقاف پرداخت نماید.

بنابراین در مورد ملک وقفی تنها امکان خرید و فروش یا تقل و انتقال اعیان وجود ندارد و این مسئله در ارتباط با عرصه منتفی است.

در واقع خریدار ملک وقفی تنها صاحب اعیان خواهد شد و حقی در عرصه ندارد و به تبع آن نمی‌تواند عرصه ملک را به فروش برساند.

ماده 89 قانون مدنی نیز در ارتباط با شرایط فروش مال موقوفه است که بیان می‌کند هرگاه بعض موقوفه خراب یا مشرف به خرابی گردد به طوری که انتفاع از آن ممکن نباشد، همان بعض فروخته می‌شود مگر اینکه خرابی ‌بعض سبب سلب انتفاع قسمتی که باقیمانده است بشود در این صورت تمام فروخته می‌شود.

ملک وقفی را در نظر بگیرید که بخشی‌هایی از آن در حال تخریب شدن است و سایر قسمت‌های آن سالم می‌باشد. به موجب ماده فوق، همان قسمت‌هایی از ملک وقفی که در معرض تخریب است و قابلیت استفاده را ندارد، امکان فروش آن وجود دارد.

اما اگر خرابی بخش‌هایی از ملک به گونه‌ای باشد که قابلیت استفاده از قسمت‌های دیگر را سلب کرده باشد، کل اعیان به فروش می‌رسد.

همچنین به موجب ماده 349 قانون مدنی، در صورتی که بین موقوف علیه در مورد مال وقفی اختلاف ایجاد شود و این اختلاف به اندازه‌ای باشد که در نهایت منجر به قتل یکی از طرفین شود، امکان فروش مال وقفی وجود دارد.

لازم به ذکر است که در مورد تبدیل مال موقوفه نیاز به مجوز اداره اوقاف است و تا زمانی که در این زمینه مجوزی صادر نشود، امکان تبدیل ملک وقفی وجود ندارد.

روش‌های اثبات ملک وقفی

گاهی اوقات در ارتباط با وقف کردن ملکی ممکن است اختلافی پدید آید که در این صورت مدعی وقف که اداره اوقاف است می‌بایست با متوسل شدن به روش‌هایی، وقفی بودن ملک را به اثبات برساند.

در واقع اگر در مورد ملک وقفی اختلاف ایجاد گردد به این صورت که در مورد ملکی بین دو نفر در مورد وقفیت و مالکیت آن، اختلاف باشد و خواهان، مدعی وقفیت مال مزبور باشد می‌تواند در این زمینه برای اثبات ادعای خود مدارکی را ارائه کند.

به بیان دیگر، اگر شخصی به عنوان مالک در ملکی تصرف دارد و شخصی دیگر ادعا می کند که ملک در تصرف مالک، وقفی است، در این صورت فرد مدعی وقفیت که می‌تواند متولی وقف و یا اداره اوقاف باشد، باید ادعای وقفیت خود را اثبات نمایند.

حال شخص مدعی برای اثبات اوقافی بودن ملک می‌تواند از روش‌های زیر استفاده نماید:

1. سند ملک یا سند وقف نامه
2. اقرار مالک
3. شهادت شهود

مدعی وقفیت می‌تواند با ارائه وقف نامه یا سند ملک چنین ادعایی را به اثبات برساند. وقف نامه سندی است که به موجب آن مالک ملک خود را برای انجام امور عام‌المنفعه وقف کرده است و آن را در اختیار اداره اوقاف قرار داده است.

در واقع این سند به خوبی می‌تواند ادعای خواهان مبنی بر وقفی بودن ملک را ثابت کند. زیرا در سند اشاره می‌شود که واقف منافع ملک را همراه با بدون عدم انتقال ملک وقف نموده است. یعنی صراحتا اعلام شده است که ملک وقفی صرفا برای کارهای خیریه وقف گردیده است.

اداره اوقاف برای اداره مال موقوفه نیز فردی را به عنوان متولی انتخاب می‌نماید. گفتنی است که صرف ارائه سند دلیل قاطعی برای اثبات وقفیت ملک نمی‌باشد بلکه شرط اصلی برای اثبات این دعا که مرتبط با عقد وقف است، تحقق قبض و اقباض مال موقوفه به متولی است. متولی باید قبض و اقباض یا تصرف قانونی بر مال موقوفه را ثابت کند تا ادعای وقفیت ملک به اثبات برسد.

اقرار، در صورتی که مالک ملک مورد تصرف، اقرار نماید که ملک مورد ادعای متولی وقف، سابقا وقف بوده است و یا این که با هدف وقف منتقل گردیده است.

همچنین شهادت شهود نیز از دیگر روش های اثبات وقفی بودن ملک است. در واقع افرادی به عنوان شاهد باید در خصوص موارد فوق شهادت دهند تا اثبات وقفیت ملک به تحقق برسد.

لازم به ذکر است که در مورد اثبات این ادعا صرف شهادت شهود از طرف دادگاه مورد قبول نمی‌باشد و باید همراه با دلایل دیگر باشد.

البته در صورتی که مالک برای مالکیت خود سند رسمی و یا سندی که اعتبار ان در محکمه محرز شده، ارائه دهد، چون با شهادت نمی‌توان خلاف مفاد سند مزبور را اثبات کرد، در نتیجه از این طریق با این شرایط موصوف اثبات وقفیت انجام نمی‌شود.

دعوا اثبات وقفیت

دعوا اثبات وقفیت همان موضوعی است که در بخش قبل به آن اشاره کردیم. دعوا اثبات وقفیت یکی از شناخته شده‌ترین انواع دعاوی حقوقی به شمار می‌رود که از طرف اداره امور اوقاف اقامه می‌گردد. بنابراین اداره امور اوقاف می‌بایست تحت عنوان خلع ید از ملک موقوفی اقامه دعوا نماید.

تصور کنید موسسه آموزشی در اختیار عده‌ای قرار دارد که آنها خود را مالک ملک معرفی می‌کنند. حالا شخصی که می‌تواند اداره اوقاف یا متولی وقف باشد، ادعای اوقافی بودن ملک را دارد.

در این شرایط مدعی وقفیت برای اثبات ادعای خود می‌بایست به ارائه اسناد و مدارک محکمه پسند متوسل شود. اثبات چنین ادعایی همانطور که گفته شد، از طریق سند وقف نامه، اقرار مالک و شهادت شهود انجام می‌شود.

در واقع اداره امور اوقاف قصد اثبات چنین موضوعی را دارد که با توجه به وقفی بودن ملک، تصرف اشخاص در ملک مورد ادعا به صورت غیر قانونی و عدوانی است.

با توجه به این که احداث اعیانی بر روی زمین وقفی بدون مجوز از اداره اوقاف صورت گرفته است، این امکان برای ارگان مربوطه وجود دارد تا علیه اشخاص متخلف طرح دعوا کند.

در سالیان اخیر شاهد بروز چنین اختلافاتی میان سازندگان و فروشندگان املاک اوقافی با اداره امور اوقاف بوده‌ایم که ملک مورد نظر بدون مجوز قانونی فروخته شده یا بر روی زمین وقفی ساخت و ساز به شکل غیر قانونی انجام گرفته است.

در این صورت اداره امور اوقاف برای این که بتواند از منافع اصلی املاک وقفی دفاع کرده و از این گونه سوء استفاده‌ها جلوگیری کند، اقدام به طرح دعوا مزبور می‌کند.

اقامه دعوا خلع ید از املاک اوقافی

در دعوا خلع ید از املاک اوقافی می‌بایست اثبات گردد که تصرف در ملک وقفی و همچنین احداث اعیان بدون اخذ مجوز قانونی از اداره امور اوقاف انجام گرفته است.

طرح کلیه دعاوی حقوقی مانند دعوا اثبات وقفیت از طریق دادخواست صورت می‌گیرد. مطابق قانون آیین دادرسی مدنی، تا زمانی که دادخواستی مرتبط با موضوع دعوا به دادگاه ارائه نشود، به هیچ گونه دعوایی رسیدگی نمی‌شود.

مطابق ماده 48 قانون آیین دادرسی مدنی، شروع رسیدگی در دادگاه مستلزم تقدیم دادخواست می‌باشد. بنابراین دادگاه در صورتی می‌تواند به دعوا رسیدگی کند که خواهان دادخواست داده باشد.

به بیان دیگر، اقامه دعوی خلع ید از ملک وقفی از زمانی آغاز می‌شود که اداره امور اوقاف دادخواست مرتبط با موضوع دعوا را به دادگاه صالح ارائه دهند. در غیر این صورت به لحاظ قانونی، دادگاه نمی‌تواند راسا به شکایت مزبور رسیدگی کند.

شرایط ماده مزبور در ارتباط با کلیه دعاوی حقوقی است و مستثنی از موضوع اثبات وقفیت نمی‌باشد. مدیر دفتر دادگاه پس از وصول دادخواست باید فوری آن را ثبت کرده، رسیدی مشتمل بر نام خواهان، خوانده، تاریخ تسلیم و با ذکر شماره ثبت به تقدیم‌کننده دادخواست بدهد و در برگ دادخواست تاریخ تسلیم را قید نماید.

بعد از آن که اداره اوقاف شکایت خود را در این زمینه مطرح کرد و ثبت نهایی شد، دادگاه برای حضور طرفین دعوا وقت رسیدگی تعیین کرده و می‌بایست در مهلت مقرر در جلسات دادرسی حضور پیدا کنند.

در جلسه دادرسی، قاضی دادگاه به اظهارات طرفین توجه کرده و به صورت خلاصه آن‌ها را به ثبت می‌رساند. اداره اوقاف برای اثبات ادعای خود دلایل و مدارکی را در اختیار دادگاه قرار می‌دهد و همچنین طرف مقابل دعوا برای دفاع از خود در برابر اظهارات خواهان توضیحاتی را ارائه می‌کند.

روند رسیدگی به دعوا خلع ید از ملک وقفی ممکن است چندین جلسه به طول بیانجامد که برگزاری تعداد جلسات دادگاه با توجه به نظر قاضی تعیین می‌شود.

با توجه به این که دعوا مزبور در زمره دعاوی ملکی قرار دارد، به طور معمول رسیدگی به آن‌ها چندین ماه طول می‌کشد ونیازمند انجام بررسی‌های لازم است.

در دعوا خلع ید متصرف از ملک وقفی، دادگاه بررسی و استعلام لازم را اداره اوقاف اخذ می‌نماید و در صورت نیاز، با صدور قرار کارشناسی، پرونده را به کارشناس متخصص در این زمینه ارجاع می‌دهد.

گفتنی است که صرف استعلام از مراجع قانونی برای وقفی بودن یا نبودن ملک کفایت نمی‌کند و خواهان باید برای اثبات ادعای خود، دلایل و مدارک قانونی ارائه دهد.

در نهایت دادگاه بعد از انجام بررسی‌های لازم نسبت به صدور حکم مقتضی اقدام می‌نماید. رای می‌تواند به نفع خواهان و یا بر علیه او صادر شده باشد.

در صورتی که رای به نفع خواهان (اداره اوقاف) صادر شود، متصرفین ملک وقفی می‌بایست در مهلت قانونی نسبت به تخلیه ملک اقدامات لازم را انجام دهند.

هر چنه که رای صادره از دادگاه بدوی قابلیت تجدید نظر دارد. به بیان دیگر، حکم صادر شده دادگاه در مورد دعوا خلع ید از ملک وقفی، صرف نظر از این که به نفع خواهان یا خوانده باشد، قطعی و برای طرفین لازم‌الاجرا نمی‌باشد.

در واقع اصحاب دعوا می‌توانند اعتراض خود را نسبت به رای صادره اعلام نمایند تا پرونده برای رسیدگی مجدد در مراجع تجدید نظر انجام شود.

دادخواست اثبات وقفیت

شکل و ظاهر کلیه دادخواست‌ها تقریبا یکسان است اما موضوع و سایر موارد دادخواست ممکن است با توجه به موضوع دعوا با یکدیگر متفاوت باشد.

دادخواست جزو آن دسته از اوراق قضایی است که قانونگذار شرایط خاصی برای تنظیم آن در نظر گرفته است. تنظیم دادخواست بدون درج شرایط قانونی اعتبار نداشته و دادگاه نیز به آن رسیدگی نخواهد کرد.

بنابراین دادخواست اثبات وقفیت باید حاوی شرایط و نکات زیر باشد:

1. نام، نام خانوادگی، نام پدر، سن، اقامتگاه و حتی‌الامکان شغل خواهان(در صورتی که دادخواست توسط وکیل تقدیم شود، مشخصات وکیل نیز باید درج گردد.)
2. نام، نام خانوادگی، اقامتگاه و شغل خوانده.
3. تعیین خواسته و بهای آن مگر انکه تعیین بها ممکن نبوده و یا خواسته، مالی نباشد.
4. تعهدات و جهاتی که به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می داند به طوری که مقصود واضح و روشن باشد.
5. آن چه که خواهان از دادگاه درخواست دارد.
6. ذکر ادله و وسایلی که خواهان برای اثبات ادعای خود دارد، از اسناد و نوشتجات و اطلاع مطلعین و غیره، ادله مثبته به ترتیب و واضح نوشته می شود و اگر دلیل، گواهی گواه باشد، خواهان باید اسامی و مشخصات و محل اقامت آنان را به طور صحیح معین کند.
7. امضای دادخواست دهنده و در صورت عجز از امضاء، اثر انگشت او.

خواهان در دعوا اثبات وقفیت، اداره امور اوقاف است و خوانده نیز متصرفان ملک مورد نظر می‌باشد. این نوع دعوا که به طرفیت اداره اوقاف اقامه شده است، باید به طور کامل تمامی مشخصات طرفین در دادخواست قید شود.

در قسمت شرح دادخواست، اداره امور اوقاف به این موضوع اشاره می‌کند که ملکی که در حال حاظر در تصرف گروهی از اشخاص قرار گرفته است، وقفی می‌باشد و خلع ید متصرف از ملک اوقافی را از دادگاه درخواست می‌نماید.

در واقع خواهان باید به نکته اشاره کند که تصرف در ملک مورد ادعا بدون مجوز قانونی صورت گرفته است. درقسمت دلایل و ضمائم خواهان می‌بایست برای اثبات ادعای خود به مدارک و اسناد معنیی اشاره کند.

در واقع خواهان باید سند وقف نامه را ضمیمه دادخواست نماید و در صورت وجود شرایط قانونی به شهادت شهود نیز استناد کند. در این صورت خواهان باید مشخصات و محل اقامت گواهان را در دادخواست ذکر کند.

با توجه به این که دعوا اثبات وقفیت غیر مالی محسوب می‌شود، تعیین بهای خواسته صورت نمی‌گیرد. بهای خواسته صرفا در ارتباط با دعاوی مالی مطرح است.

در نهایت خواهان باید زیر برگه دادخواست را امضاء نماید و در صورتی که نتواند امضاء کند، اثر انگشت او می‌بایست در دادخواست ثبت شود.

دادخواست بدون امضاء یا اثر انگشت اعتبار قانونی ندارد و منجر خواهد شد که مدیر دفتر دادگاه اقدام به رد آن نماید. دادخواستی که به امضا نرسد به منزله آن است که مورد تایید خواهان نیست.

آیا برای طرح دعوا اثبات وقفیت به وکیل نیاز است؟

به طور کلی اخذ وکیل در پرونده‌های حقوقی به اختیار طرفین انجام می‌شود و هیچ الزامی قانونی در این زمینه برای طرفین وجود ندارد. در واقع قانون طرفین دعوا را ملزم به گرفتن وکیل نکرده است و همه این موارد به اراده و اختیار دو طرف بستگی دارد. به همین سبب وجود وکیل برای دعوا اثبات وقفیت الزامی نمی‌باشد.

در واقع خواهان و یا خوانده دعوا براساس نظر خود می‌توانند موجبات اخذ وکیل برای رسیدگی به پرونده را فراهم نمایند یا شخصا در این زمینه طرح دعوا کنند.

در هر حال، داشتن وکیل در طرح دعاوی مرتبط با ملک وقفی می‌تواند به طرفین دعوا کمک زیادی کند و با توجه به علم بالای وکلای متخصص دعاوی حقوقی، قطعا داشتن وکیل به نفع خواهان و یا خوانده دعوی است.

وکیل متخصص در دعاوی وقفی به خوبی می‌تواند راهکارهای مناسبی را برای حل و فصل و رسیدگی به پرونده ارائه کند و در جریان دادرسی از موکل خود بهترین دفاع را انجام دهد.

خواهان دعوا اثبات وقفیت که اداره اوقاف است، می‌تواند در صورت داشتن وکیل، مراحل اقامه دعوا از قبیل تنظیم دادخواست را برعهده وی قرار دهد. همچنین این امکان برای خواهان و یا خوانده دعوا وجود دارد که در جلسات دادرسی حضور پیدا نکنند و وکلای آن‌ها در این زمینه تمامی فرآیند و مراحل قانونی را انجام دهند.

صرف داشتن وکیل در دعاوی املاک وقفی به تنظیم دادخواست و دفاع از حق موکل ختم نمی‌شود بلکه ممکن است روند رسیدگی به پرونده به گونه‌ای باشد که می‌بایست تنظیم لایحه دفاعیه از سوی وکیل انجام شود.

لایحه دفاعیه در صورتی که به بهترین شکل ممکم تنظیم شده باشد، می‌تواند در سرنوشت دعوا تاثیرگذار باشد و منجر به صدور رای به نفع خواهان یا خوانده دعوا شود.

به طور مثال، فرض کنید که در دعوا اثبات وقفیت، روند رسیدگی به گونه‌ای است که احتمال صدور رای به نفع خوانده بیشتر است. در این صورت وکیل خواهان با تنظیم لایحه، نظر دادگاه را تغییر داده و در نهایت می‌تواند منجر به صدور حکم به نفع خواهان شود.

نحوه تنظیم دادخواست مرتبط با دعاوی وقفی

دادخواست جز مهم‌ترین مرحله اقامه دعوا محسوب می شود و با ارائه آن به مرجع قضایی، روند رسیدگی به دعوا آغاز خواهد شد. نحوه تنظیم دادخواست می‌تواند در روند رسیدگی و همچنین صدور رای تاثیرگذار باشد.

اصولا دادخواست نویسی توسط وکلا و کارشناسان حقوقی مجرب انجام می‌شود و باید کلیه شرایط و ضوابط قانونی در آن رعایت شود. دادخواست‌هایی که بدون رعایت شرایط قانونی تنظیم می‌شوند، ممکن است با رد یا توقیف دادخواست مواجه شوند.

در واقع اگر قصد اقامه دعاوی حقوقی را دارید، در وهله اول باید اقدام به تنظیم دادخواست مرتبط با موضوع دعوی و رعایت شرایط و اصول قانونی نمائید؛ در غیر این صورت دادخواست توسط مدیر دفتر دادگاه رد خواهد شد و ترتیب اثری نیز به آن داده نخواهد شد.

به همین جهت تنظیم انواع دادخواست مرتبط با دعاوی وقفی را می‌توانید برعهده سامانه وکیل 24 قرار دهید تا به بهترین شکل ممکن تهیه و تنظیم آن صورت گیرد.

وکیل 24 با تجربه چندین ساله در زمینه تنظیم انواع اوراق قضایی نظیر شکوائیه، دادخواست، لوایح دفاعیه و غیره می‌تواند شما را در ارائه انواع دادخواست حقوقی یاری نماید. با توجه به این که تنظیم دادخواست مستلزم رعایت اصول و تشریفات قانونی خاصی است، به شما توصیه می‌کنیم تهیه این گونه اوراق قضایی را برعهده مجموعه ما قرار دهید.

مشاوره حقوقی در مورد روش های اثبات ملک اوقافی

ملکی که توسط شخص یا اشخاصی وقف می‌شود تا منافع آن در جهت امور خیریه صرف شود، به ملک اوقافی معروف است. مالی که به وقف گذاشته می‌شود، در واقع از مالکیت واقف خارج شده و اداره آن برعهده اداره اوقاف قرار می‌گیرد. البته اداره امور اوقاف فردی را برای اداره ملک وقفی به عنوان متولی انتخاب می‌نماید.

در خصوص اثبات وقفی بودن ملک روش‌های مختلفی وجود دارد که شناخته شده‌ترین آن‌ها، ارائه سند وقف نامه، اقرار و شهادت شهود است.

البته سند وقف نامه جزو معتبر‌ترین روش اثبات ملک وقفی است. در این سند صراحتا به عبارت شش دانگ اعیان اشاره می‌شود که می‌توان به اوقلفی بودن ملک پی برد.

به طور کلی، خرید و فروش ملک وقفی قانونا ممنوع است مگر در شرایط استثنایی. در قانون به این موضوع اشاره شده است که زمانی می‌توان ملک وقفی را معامله کرد که در معرض تخریب باشد و امکان استفاده و بازسازی آن نیز امکان پذیر نباشد.

همچنین اگر بین موقوف علیه در این زمینه اختلاف به وجود آید که در نهایت منجر به قتل شود، می‌توان ملک وقفی را خرید و فروش نمود.

گفتنی است که در صورت وجود شرایط قانونی تنها اعیان ملک اوقافی قابلیت نقل و انتقال دارد و تحت هیچ عنوان نمی‌توان در مورد عرصه ملک معامله ای انجام داد.

در مورد روش‌های اثبات ملک وقفی و نحوه طرح دعاوی مرتبط با آن توضیحاتی ارائه شد اما اگر در این زمینه نیاز به مشاوره حقوقی دارید، می‌توانید به سامانه وکیل 24 مراجعه کنید و از خدمات و امکانات حقوقی آن بهره مند شوید.

برخی افراد ممکن است که در ارتباط با خرید یا فروش ملک اوقافی با مشکل حقوقی مواجه شوند و در نهایت اقدام به اخذ وکیل نمایند.

اخذ وکیل در این زمینه می‌تواند کمک فراوانی به طرفین نماید و در روند رسیدگی به پرونده تاثیر به سزایی خواهد داشت. اما به دلایل مختلف ممکن است دسترسی به وکیل برای پرونده مزبور وجود نداشته باشد.

در این صورت اگر در ارتباط با معامله ملک اوقافی و مسائل مرتبط به مشکل حقوقی برخورد کردید، دریافت مشاوره‌های حقوقی وکیل 24 که به صورت آنلاین و تلفنی ارائه می شود، می‌تواند بهترین گزینه برای شما باشد.

چرا وکیل 24 را انتخاب کنیم؟

سامانه وکیل 24 با بهره‌مندی از وکلا و مشاوران و کارشناسان مجرب و متخصص حقوقی و ارائه خدماتی نظیر مشاوره‌های تخصصی حقوقی، می‌تواند شما را در مورد روش‌های اثبات ملک وقفی راهنمایی نماید.

مشاوره حقوقی در مورد طرق قانونی اثبات املاک اوقلفی به صورت کاملا تخصصی انجام می‌شود و یقینا می توانید از اطلاعات حقوقی در این زمینه بهره مند شوید.

باتوجه به این که وکیل 24 سابقه چندین ساله در زمینه ارائه خدمات حقوقی دارد و بهترین و مجرب‌ترین حقوقدانان کشور در این مجموعه فعالیت می‌کنند، می‌تواند مناسب‌ترین گزینه برای انتخاب افراد مختلف برای بهره مندی از امکانات و خدمات حقوقی باشد.

در هر صورت برای کسب مشاوره حقوقی در مورد روش‌هایی که می‌توان به وقفی بودن ملک پی برد، می‌توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.