رجوع بعد از طلاق
طلاق نه تنها در جامعه ما بلکه در دین اسلام مورد پذیرش نمی‌باشد و همواره راهکار‌های مختلفی در این زمینه به زوجین داده می‌شود تا حتی الامکان از هم جدا نشوند.
در برخی موارد باید این مسئله را بپذیریم که طلاق آخرین و بهترین راه برای جدایی زوجین از هم می‌باشد. طی چند سال گذشته تجربه نشان داده است که اغلب زوجین بعد از جدایی دچار پشیمانی می‌شوند و به زندگی سابق خود باز می‌گردند.
البته در قانون ایران شرایط خاصی برای رجوع بعد از طلاق وجود دارد و زوج می تواند در مدت زمان مشخص بعد از جدایی به همسر سابق خود رجوع کند.
رجوع در لغت به معنی بازگشت به وضعیت سابق می‌باشد و در اصطلاح حقوقی یعنی این که امکان بازگشت برای مرد بعد از طلاق وجود دارد و حتی بدون نیاز به عقد مجدد و درصورت وجود یک سری شرایط خاص، مرد دوباره به زن محرم شده و زن و شوهر محسوب شوند.
رجوع یا بازگشت به صورت یک طرفه از سوی مرد انجام می‌گیرد و در مواردی از انواع طلاق امکان بازگشت وجود دارد. قبل از آن که به شرایط رجوع بعد از طلاق بپردازیم، ابتدا با انواع طلاق آشنا می‌شویم.
آشنایی با انواع طلاق
به طور کلی طلاق به دو دسته رجعی و بائن تقسیم‌بندی می شود که هرکدام شرایط خاص خود را دارد.
طلاق رجعی
در این نوع طلاق مرد این حق را دارد که در مدت عده به همسر سابق خود رجوع کند. منظور از عده این است که زوجه در مدت زمان مشخص بعد از انحلال نکاح نمی‌تواند با فرد دیگری ازدواج کند. شرایط کلی رجوع از طلاق رجعی عبارتند از:
- درخواست رجوع صرفا از طرف مرد صورت گیرد. (درخواست رجوع بعد از طلاق از جناب زن تاثیری ندارد)
- مرد قصد و اراده برای رجوع داشته باشد که می تواند به صورت فعل یا لفظ باشد.
- امکان رجوع بعد از طلاق تنها در مدت زمان عده میسر است.
طلاق بائن
منظور از طلاق بائن این است که امکان رجوع و بازگشت در مدت عده برای زوج وجود ندارد. مطابق ماده 1145 قانون مدنی، طلاق در موارد زیر بائن است:
- طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود. طلاقی که قبل از برقراری رابطه زناشویی صورت گیرد، به طلاق باکره یا غیر مدخوله معروف است که جزو طلاق بائن به شمار می‌رود.
- طلاق یائسه: در صورتی که زوجه در دوران یائسگی باشد و در این دوران جدایی صورت گیرد، طلاق بائن است.
- طلاق خلع و مبارات مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد. منظور از طلاق خلع این است که زن به واسطه تنفر و کراهتی که از همسر خود دارد، اقدام به بخشش تمام یا قسمتی از مهریه خود می کند یا مالی را به وی می دهد تا در برابر این بخشش از همسر خود جدا شود. طلاق مبارات برخلاف طلاق خلع، طرفین( زوج و زوجه) از هم تنفر دارند و هردو خواستار جدایی از هم می باشند.
- سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم از این که وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید. چنانچه مردی سه بار با یک زن به صورت متوالی ازدواج کند و مجددا وی را طلاق دهد، طلاق مرتبه سوم بائن محسوب می شود.
لازم به ذکر است که طلاق درصورت عسر و حرج نیز نوعی طلاق بائن به شمار می‌رود. معمولا طلاق‌های عسر و حرج به گونه‌ای است که زن خواهان جدایی از مرد است و زوج تمایل چندانی به طلاق ندارد.
در صورتی که زوجه عسر و حرج در زندگی زناشویی را اثبات کند و حکم طلاق از سوی مراجع قضایی صادر شود، طلاق بائن خواهد بود.
همچنین وکالت در طلاق نیز در زمره طلاق بائن به شمار می‌رود که مرد به همسر خود وکالت می‌دهد که هر زمان می‌تواند برای درخواست طلاق اقدام نماید.
بررسی شرایط کلی امکان رجوع بعد از طلاق
درخواست رجوع از جناب مرد می‌تواند با هر لفظ و عملی صورت گیرد و باید به همسر سابق خود بفهماند که او را مجددا به همسری خود پذیرفته است، مشروط بر آن که قصد و اراده واقعی برای این کار داشته باشد.
بنا به نظر بسیاری از فقها و حقوقدانان، درصورتی که زوج اراده واقعی برای رجوع به همسر سابق خود را نداشته باشد اما با لفظ و عمل تظاهر به این عمل نماید، رجوع پذیرفتنی نیست.
طبق ماده 1148 قانون مدنی، در طلاق رجعی برای شوهر در مدت عده حق رجوع است. در واقع بدون این که عقد ازدواج مجدد صورت گیرد یا صیغه عقد خوانده شود، با بازگشت زوج طلاق باطل خواهد شد و مرد می‌تواند با همسر سابق خود زندگی کند.
چنانچه مرد در خارج از زمان عده بازگردد، به لحاظ قانونی رجوع پذیرفتنی نیست و حکم طلاق باطل نخواهد شد. در طلاق رجعی اگر زوجه رضایت نداشته باشد، امکان رجوع برای مرد وجود دارد و مجوز رجوع زوج منوط به رضایت زوجه نمی‌باشد.
به صورت کلی در طلاق بائن امکان رجوع برای مرد وجود ندارد ولی تحت یک سری شرایط خاص در این نوع طلاق حق رجوع برای زوج امکان‌پذیر است.
همانطور که گفته شد، در طلاق خلع که نوعی طلاق بائن است، زن به منظور جلب رضایت مرد برای طلاق، مالی را به وی می‌دهد یا مهریه خود را می‌بخشد که زوجه با بخشش مهریه خود به نوعی حق رجوع را برای زوج سلب می‌کند.
در طلاق خلع اگر زوجه از بخشش مهریه خود منصرف شود یا مالی را که به همسر خود داده است، مسترد نماید، در این صورت طلاق بائن به رجعی تبدیل شده و مرد می‌تواند در مدت عده به همسر خود رجوع کند. البته زوجه فقط در مدت عده می‌تواند مالی را که به زوج داده است، پس بگیرد.
مطابق ماده 1151 قانون مدنی، مدت زمان رجوع بعد از طلاق رجعی، 3 طهر است یعنی عادت ماهیانه به اندازه سه مرتبه برای زن اتفاق بیوفتد و سپس پاک شود.
اگر زن بنا به دلایل مختلفی مانند بیماری و اقتضای سن عادت ماهیانه نبیند، مدت زمان عده 3 ماه خواهد بود. در طلاق بائن (طلاق خلع) زوجه در مدت زمان عده که 3 طهر می‌باشد، حق رجوع برای دریافت مال مسترد شده به زوج را دارد.
در طلاق رجعی اگر مرد در زمان عده رجوع کند، نیازی به ثبت مجدد ازدواج در دفاترخانه نمی‌باشد و رجوع مرد باعث باطل شدن حکم طلاق می‌شود اما در طلاق بائن شرایط به این صورت نیست و اگر زن و مردی قصد زندگی مجدد را داشته باشند، باید اقدام به ثبت رسمی ازدواج خود کنند.
البته رجوع در طلاق رجعی خارج از مدت عده امکان‌پذیر نیست که در این صورت رجوع باعث بطلان حکم طلاق نشده و عقد نکاح باید مجدد خوانده شود.
در حالت کلی حق رجوع برای مرد در طلاق بائن وجود ندارد ولی در طلاق خلع و مبارات مرد می تواند به همسر خود رجوع کند.
امروزه در کشورمان وکیل و متخصصین بسیاری به صورت تخصصی در زمینه پرونده‌های خانواده مانند طلاق فعالیت می کنند و خوشبختانه باعث رفع مشکلات اغلب افراد در این زمینه شده‌اند.
برای رسیدگی بهتر در پرونده‌های طلاق بهتر است از وکلای متخصص در امور خانواده بهره بگیرید تا راهکار‌های مناسبی را به شما ارائه دهند.
درصورتی که رجوع در طلاق رجعی خارج از مدت عده صورت گیرد، عقد نکاح دوباره باید به صورت رسمی ثبت شود؟
بله، در این حالت عقد نکاح باید در دفاتر ثبت ازدواج مجددا ثبت شود.
مدت زمان عده در طلاق رجعی چه قدر است؟
مدت زمان طلاق سه طهر است مگر این که زن شرایط خاصی داشته باشد که در این صورت سه ماه خواهد بود.
آیا طلاق توافقی نوعی طلاق بائن است؟
مطابق نظریه مشورتی قوه قضاییه، هر نوع طلاق توافقی الزاما طلاق بائن به شمار نمی‌رود.
